รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? การให้นมผสม ปัจจุบันทราบกันเป็นอย่างดีแล้วว่า มีผลประโยชน์ต่อมารดาและทารกน้อยกว่านมแม่ และเมื่อเริ่มต้นให้แล้ว มารดามักจะให้ทารกต่อเนื่องไปทำให้ลดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เมื่อให้นมแม่ลดลงน้ำนมแม่จะน้อยลงตามและเกิดการหยุดเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ก่อนหกเดือนที่เป็นช่วงเวลาของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่องค์กรอนามัยโลกแนะนำ¹ การลดการให้นมผสมควรเริ่มให้ความสนใจในเรื่องนี้ตั้งแต่มารดาอยู่ขณะฝากครรภ์โดยการเริ่มให้นมผสมมักเกิดจากการขาดความรู้ของมารดาหรือการขาดการได้รับการสอนเกี่ยวกับประโยชน์ของนมแม่ที่เหนือกว่านมผสม นอกจากนี้ขณะเลี้ยงดูทารกหลังคลอดสาเหตุที่มารดามักให้เหตุผลในการใช้นมผสม ได้แก่ รู้สึกเหนื่อย หัวน้ำนม (colostrum) มีไม่เพียงพอ เจ็บเต้านม ทารกหงุดหงิดหรือง่วงนอน การเข้าเต้ายาก^2,3

หนังสืออ้างอิง

1.???????????? Eglash A, Montgomery A, Wood J. Breastfeeding. Disease-a-Month 2008;54:343-411.

2.???????????? DaMota K, Banuelos J, Goldbronn J, Vera-Beccera LE, Heinig MJ. Maternal request for in-hospital supplementation of healthy breastfed infants among low-income women. J Hum Lact 2012;28:476-82.

3.???????????? Gagnon AJ, Leduc G, Waghorn K, Yang H, Platt RW. In-hospital formula supplementation of healthy breastfeeding newborns. J Hum Lact 2005;21:397-405.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? การดูดนมจนเกลี้ยงเต้า การที่ปล่อยให้มีน้ำนมสะสมอยู่ในเต้านมมาก เชื่อว่าจะมีสารเคมีที่ยับยั้งการสร้างน้ำนมสูงขึ้น ดังนั้นการดูดนมจนเกลี้ยงเต้าจะลดสารเคมีที่ยับยั้งกระบวนการสร้างน้ำนม มารดาจึงต้องกระตุ้นให้ทารกดูดนมจนเกลี้ยงเต้า^1,2 หากยังไม่หมดหรือไม่เกลี้ยงเต้า การบีบนมหรือปั๊มนมออกจะช่วยให้นมเกลี้ยงเต้าและสามารถเก็บน้ำนมไว้ป้อนทารกไว้ในช่วงเวลาที่ต้องการได้ เมื่อให้นมแม่ได้เกลี้ยงเต้า การเริ่มให้นมแม่ครั้งต่อไปจะให้โดยเต้านมอีกข้างหนึ่งซึ่งต้องปฏิบัติในลักษณะเดียวกันให้เกลี้ยงเต้า หากปฏิบัติได้ทุกครั้ง การสร้างน้ำนมจะเร็วและได้ปริมาณน้ำนมมากขึ้น หากทารกดูดนมได้น้อยเทคนิคที่ใช้ช่วยในปัญหานี้อาจใช้วิธีให้ทารกดูดจากเต้าก่อนซึ่งอาจดูดได้เพียง 5-10 นาทีจากนั้นบีบนมหรือปั๊มนมออกมาป้อนให้ทารกเพิ่มโดยใช้วิธีป้อนด้วยถ้วยต่อ และเช่นเดียวกันหากน้ำนมในเต้านมยังเหลือต้องบีบหรือปั๊มออกจนเกลี้ยงเต้า ปฏิบัติแบบนี้ไปจนกระทั่งทารกสามารถจะดูดนมได้ด้วยตนเองจนเกลี้ยงเต้า สิ่งนี้จะทำให้ทารกได้นมแม่พอเพียงและมีน้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์กำหนด³

สิ่งที่จะเป็นตัวชี้วัดของการที่มีน้ำนมเพียงพอหรือมากพอคือ ทารกที่ได้รับนมแม่อย่างเดียวมีน้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์กำหนด ซึ่งมารดาสามารถดูการขึ้นของน้ำหนักทารกที่เหมาะสมได้ในสมุดสุขภาพทารก แต่หากมีความกังวลอาจใช้การเทคนิคการชั่งน้ำหนักทารกก่อนและหลังกินนมแม่ซึ่งน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นนี้จะช่วยให้มารดาลดความกังวลลงได้^4,5

หนังสืออ้างอิง

1.???????? Daly SE, Hartmann PE. Infant demand and milk supply. Part 1: Infant demand and milk production in lactating women. J Hum Lact 1995;11:21-6.

2.???????? Daly SE, Hartmann PE. Infant demand and milk supply. Part 2: The short-term control of milk synthesis in lactating women. J Hum Lact 1995;11:27-37.

3.???????? Neifert M, Bunik M. Overcoming clinical barriers to exclusive breastfeeding. Pediatr Clin North Am 2013;60:115-45.

4.???????? Meier PP, Furman LM, Degenhardt M. Increased lactation risk for late preterm infants and mothers: evidence and management strategies to protect breastfeeding. J Midwifery Womens Health 2007;52:579-87.

5.???????? Neifert MR. Prevention of breastfeeding tragedies. Pediatr Clin North Am 2001;48:273-97.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? การเริ่มให้ทารกเริ่มดูดนมแม่ภายในครึ่งชั่วโมงแรกหลังคลอด การให้ทารกได้ดูดนมแม่เร็วจะกระตุ้นให้ระดับฮอร์โมนโปรแลคตินขึ้นสูง และกระตุ้นฮอร์โมนออกซิโตซินที่ช่วยในการหลั่งน้ำนม ทำให้นมแม่มาเร็วและพอเพียง และเพิ่มระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นานขึ้น¹

ความถี่ของการให้ทารกดูดนมแม่ จำเป็นต้องให้ทารกดูดนมแม่นานอย่างน้อย 15 นาที ทุก 2-3 ชั่วโมง นั่นคือวันละ 8-12 ครั้ง การดูดนมของทารกแต่ละครั้งจะกระตุ้นฮอร์โมนโปรแลคตินขึ้นสูงและคงอยู่ในระดับที่สูงเพียงพอในการสร้างนมแม่² ดังนั้นเมื่อมารดาเข้าใจในเรื่องนี้ การที่มารดาจะทำให้ทารกดูดนมได้บ่อย เทคนิคหนึ่งคือ การนอนร่วมเตียงเดียวกับทารก^3,4 ?และเปิดโอกาสให้มารดาอยู่กับทารกตลอด 24 ชั่วโมง มีช่วงเวลาที่สงบ บรรยากาศที่เป็นส่วนตัว จะลดความอายของมารดาในการให้ทารกได้สัมผัสกับหน้าอกมารดาได้นาน และทารกได้ดูดนมแม่ได้ตามต้องการ ให้เวลาให้มารดาได้กระตุ้นทารกให้ดูดนมแม่จนเกลี้ยงเต้า การจำกัดผู้เข้าเยี่ยมหรือเวลาที่เข้าเยี่ยมจะช่วยให้มารดาได้มีเวลาพักผ่อนและมีเวลาส่วนตัวในการให้นมทารกได้อย่างเหมาะสม⁵

หนังสืออ้างอิง

1.???????? Murray EK, Ricketts S, Dellaport J. Hospital practices that increase breastfeeding duration: results from a population-based study. Birth 2007;34:202-11.

2.???????? Neifert M, Bunik M. Overcoming clinical barriers to exclusive breastfeeding. Pediatr Clin North Am 2013;60:115-45.

3.???????? McCoy RC, Hunt CE, Lesko SM, et al. Frequency of bed sharing and its relationship to breastfeeding. J Dev Behav Pediatr 2004;25:141-9.

4.???????? Tan KL. Factors associated with exclusive breastfeeding among infants under six months of age in peninsular malaysia. Int Breastfeed J 2011;6:2.

5.???????? Morrison B, Ludington-Hoe S, Anderson GC. Interruptions to breastfeeding dyads on postpartum day 1 in a university hospital. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2006;35:709-16.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? หนึ่งในปัญหาเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่พบบ่อยคือ น้ำนมไม่พอหรือการที่มารดารู้สึกว่าน้ำนมมีไม่พอ^1,2 การเรียนรู้เรื่องขั้นตอนการกระตุ้นให้น้ำนมมาเร็วและมามากจึงมีส่วนช่วยในการแก้ปัญหาเรื่องนี้มาก เทคนิคการทำให้น้ำนมมาเพียงพอหรือมามาก มีดังนี้

การให้ทารกสัมผัสกับหน้าอกมารดาในระยะแรกหลังคลอด เป็นจุดเริ่มต้นในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ระยะเวลาของการให้ทารกสัมผัสกับหน้าอกมารดายิ่งนานจะช่วยให้การเริ่มเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวและระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ดีขึ้น^3,4

หนังสืออ้างอิง

1.???????? Gatti L. Maternal perceptions of insufficient milk supply in breastfeeding. J Nurs Scholarsh 2008;40:355-63.

2.???????? Li R, Fein SB, Chen J, Grummer-Strawn LM. Why mothers stop breastfeeding: mothers’ self-reported reasons for stopping during the first year. Pediatrics 2008;122 Suppl 2:S69-76.

3.???????? Bramson L, Lee JW, Moore E, et al. Effect of early skin-to-skin mother–infant contact during the first 3 hours following birth on exclusive breastfeeding during the maternity hospital stay. J Hum Lact 2010;26:130-7.

4.???????? Moore ER, Anderson GC, Bergman N, Dowswell T. Early skin-to-skin contact for mothers and their healthy newborn infants. Cochrane Database Syst Rev 2012;5:CD003519.