???????????????

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

น้ำนมของมารดาที่มีสุขภาพดีจะมีพลังงานเฉลี่ย 75 กิโลแคลอรีต่อเดซิลิตร โดยส่วนสำคัญหลักที่ให้พลังงานในน้ำนมคือไขมัน โดยมีโปรตีนและแลคโตสเป็นส่วนประกอบ ดังนั้นในมารดาที่ขาดสารอาหารและมีไขมันสะสมต่ำจะมีน้ำนมที่ให้พลังงานลดลง มารดาจะมีการสะสมไขมันเพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์และจะลดลงขณะให้นมบุตรหลังหลอด สำหรับความต้องการพลังงานของมารดาระหว่างการให้นมบุตรพบว่า มารดาที่ให้นมบุตรต้องการพลังงานวันละ 2460 กิโลแคลอรี มารดาที่ไม่ได้ให้นมบุตรต้องการพลังงานวันละ 1880 กิโลแคลอรี ซึ่งความต้องการพลังงานเพิ่มขึ้น 580 กิโลแคลอรี^1,2

หนังสืออ้างอิง

1.??????????? Illingworth PJ, Jung RT, Howie PW, Leslie P, Isles TE. Diminution in energy expenditure during lactation. Br Med J (Clin Res Ed) 1986;292:437-41.

2.??????????? English RM, Hitchcock NE. Nutrient intakes during pregnancy, lactation and after the cessation of lactation in a group of Australian women. Br J Nutr 1968;22:615-24.

?

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

????????? มีความเชื่อว่าการดื่มน้ำจะช่วยให้นมแม่มีมาก แต่จากการศึกษา ไม่มีข้อมูลสนับสนุนว่าการดื่มน้ำมากๆ จะเพิ่มปริมาณน้ำนม แต่การเพิ่มการดื่มน้ำมากขึ้นอาจส่งผลทำให้การสร้างน้ำนมลดลง¹ ดังนั้นการดื่มน้ำเมื่อกระหายจะเหมาะสมว่าการกำหนดให้ดื่มน้ำตามสั่งหรือบังคับให้ดื่มน้ำมากๆ โดยหวังให้น้ำนมมากขึ้น

หนังสืออ้างอิง

1.???????????? Dusdieker LB, Booth BM, Stumbo PJ, Eichenberger JM. Effect of supplemental fluids on human milk production. J Pediatr 1985;106:207-11.

?

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

ส่วนประกอบของน้ำนม น้ำเป็นองค์ประกอบหลัก รองลงมาคือแลคโตส ซึ่งมีประมาณ 70 กรัมต่อลิตร แลคโตสจะให้พลังงานสองเท่าต่อหนึ่งโมเลกุล แลคโตสเป็นน้ำตาลที่ย่อยง่ายจึงเป็นพลังงานที่ทารกนำไปใช้ได้ง่าย ความเข้มข้นของแลคโตสในน้ำนมจะมีความสม่ำเสมอเนื่องจากปริมาณแลคโตสที่ร่างกายมีจะควบคุมปริมาณน้ำนมที่สร้างขึ้น สำหรับการรับประทานชนิดที่แตกต่างกันของมารดาไม่มีผลต่อปริมาณแลคโตสในน้ำนม¹

หนังสืออ้างอิง

1.???????????? Dewey KG, Heinig MJ, Nommsen LA, Lonnerdal B. Maternal versus infant factors related to breast milk intake and residual milk volume: the DARLING study. Pediatrics 1991;87:829-37.

?

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

น้ำนมแม่ประกอบด้วยพลังงานที่ได้จากไขมันร้อยละ 50 ซึ่งไขมันเป็นสิ่งที่จำเป็นในการพัฒนาสมอง จอประสาทตา และการเจริญเติบโตของทารก และกรดไขมันยังเป็นส่วนประกอบของฟอสฟอไลปิด (phospholipid) ที่อยู่ที่ผนังของเซลล์ที่ควบคุมการผ่านของน้ำ ของเหลว เอนไซม์ และตัวรับข้อมูล (receptor) ในช่วง 4-6 เดือนแรกทารกจะสะสมไขมันถึง 1300-1600 กรัม¹

??????????? ไขมันเป็นแหล่งพลังงานที่สำคัญในน้ำนม ไขมันในน้ำนมจะเป็นไตรกลีเซอไรด์ (triglyceride) ร้อยละ 98 ซึ่งไตรกลีเซอไรด์จะประกอบด้วยกรดไขมัน ชนิดของอาหารมีผลต่อลักษณะของไขมันโดยเฉพาะไตรกลีเซอไรด์ในน้ำนม แต่ไม่มีผลต่อระดับของโคเลสเตอรอลในน้ำนม การที่มารดารับประทานปลาหรือน้ำมันปลามีผลต่อระดับ docosa?hexaenoic acid (DHA) ในเม็ดเลือดหรือน้ำเลือดของมารดาจะมีผลต่อระดับ docosa?hexaenoic acid (DHA) ในทารกด้วยสนับสนุนว่าอาหารที่มี docosa?hexaenoic acid (DHA) น่าจะมีผลต่อระดับ docosa?hexaenoic acid (DHA) ในน้ำนมด้วย² ?

??????????? การรับประทานปลาจะมีสารอาหารที่จำเป็นหลากหลายรวมทั้งdocosa?hexaenoic acid (DHA) ซึ่งจะมีประโยชน์ต่อสตรีตั้งครรภ์และให้นมบุตร การรับประทานน้ำมันปลาชนิดแคปซูลต้องระมัดระวังเรื่องการปนเปื้อนจากสารปรอทซึ่งทำให้เกิดอันตรายได้^3,4

หนังสืออ้างอิง

1.???????????? Hernell O. The requirements and utilization of dietary fatty acids in the newborn infant. Acta Paediatr Scand Suppl 1990;365:20-7.

2.???????????? Finley DA, Lonnerdal B, Dewey KG, Grivetti LE. Breast milk composition: fat content and fatty acid composition in vegetarians and non-vegetarians. Am J Clin Nutr 1985;41:787-800.

3.???????????? Dagnelie PC, van Staveren WA. Macrobiotic nutrition and child health: results of a population-based, mixed-longitudinal cohort study in The Netherlands. Am J Clin Nutr 1994;59:1187S-96S.

4.???????????? Lammi-Keefe CJ, Jensen RG. Lipids in human milk: a review. 2: Composition and fat-soluble vitamins. J Pediatr Gastroenterol Nutr 1984;3:172-98.

?

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

ค่าปกติของปริมาณโปรตีนในน้ำนม 0.8-0.9 กรัมต่อเดซิลิตรในมารดาที่มีภาวะโภชนาการปกติ โดยในนมแม่ร้อยละ 25 ของไนโตรเจนเป็นไนโตรเจนที่ไม่ใช่โปรตีน ขณะที่นมวัวร้อยละ 5 ของไนโตรเจนเป็นไนโตรเจนที่ไม่ใช่โปรตีน การรับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูงจะทำให้น้ำนมมีสัดส่วนของไนโตรเจน ไนโตรเจนที่ไม่ใช่โปรตีน และโปรตีนสูงขึ้น การมีไนโตรเจนที่ไม่ใช่โปรตีนสูงขึ้นจะเพิ่มระดับยูเรียและกรดอะมิโนอิสระขึ้นด้วย^1,2

??????????? ทอรีนเป็นโปรตีนที่พบในผลิตภัณฑ์จากสัตว์ พบมากเป็นอันดับสองของโปรตีนในน้ำนม ซึ่งในมารดาที่ได้รับประทานอาหารที่เป็นผลิตภัณฑ์จากสัตว์ในน้ำนมจะยังพบทอรีนแม้จะมีปริมาณต่ำกว่ามารดาที่รับประทานอาหารที่เป็นผลิตภัณฑ์จากสัตว์³

มีการศึกษาติดตามตรวจสอบคุณภาพของน้ำนมในช่วง 20 เดือนหลังคลอดพบว่า ช่วงเวลาที่ผ่านไปคุณภาพน้ำนมไม่เปลี่ยนแปลง แต่ปริมาณน้ำนมลดลง ขณะที่ทารกน้ำหนักมาก ความต้องการปริมาณโปรตีนสูงขึ้นจึงจำเป็นต้องได้โปรตีนจากอาหารอื่นร่วมด้วย⁴

หนังสืออ้างอิง

1.???????????? Donnen P, Brasseur D, Dramaix M, Assimbo V, Hennart P. Effects of cow’s milk supplementation on milk output of protein deficient lactating mothers and on their infants’ energy and protein status. Trop Med Int Health 1997;2:38-46.

2.???????????? Motil KJ, Thotathuchery M, Bahar A, Montandon CM. Marginal dietary protein restriction reduced nonprotein nitrogen, but not protein nitrogen, components of human milk. J Am Coll Nutr 1995;14:184-91.

3.???????????? Rassin DK, Sturman JA, Guall GE. Taurine and other free amino acids in milk of man and other mammals. Early Hum Dev 1978;2:1-13.

4.???????????? Hambraeus L. Proprietary milk versus human breast milk in infant feeding. A critical appraisal from the nutritional point of view. Pediatr Clin North Am 1977;24:17-36.

?