รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? ในคนที่เป็นโรคอ้วนส่วนหนึ่งเกิดจากพันธุกรรม ?ยีนอ้วน หรือ FTO (fat mass and obesity associated gene) เมื่อมีการแปรผันไปของยีนอ้วนจะมีผลต่อฮอร์โมนเกรลิน (ghrelin) ที่สร้างจากกระเพาะอาหาร ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นการอยากอาหาร ทำให้เกิดความอยากอาหารผิดปกติ แม้จะได้รับการกินอาหารเข้าไปแล้ว ส่งผลให้บุคคลที่มียีนอ้วนที่แปรผันไปเกิดโรคอ้วนได้มากกว่าคนทั่วไป มีการศึกษาถึงผลของการให้ลูกได้กินนมแม่พบว่าช่วยลดโอกาสที่เกิดโรคอ้วนในเด็กและในวัยผู้ใหญ่หลังจากที่ทารกเจริญเติบโตขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคอ้วนในทารกที่มียีนอ้วนที่แปรผันไปด้วย 1 ดังนั้น การดูแลให้อาหารของทารกในช่วงแรกของชีวิตคือ ให้ทารกได้มีโอกาสที่จะได้รับนมแม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากให้ลูกได้รับนมแม่อย่างเดียวหกเดือนและหลังจากนั้น ได้รับนมแม่ร่วมกับอาหารเสริมตามวัยจนกระทั่งครบสองปีหรือนานกว่านั้น จะเป็นประโยชน์แก่ทารกอย่างมากในเรื่องการป้องกันโรคอ้วน ไม่ว่าโรคอ้วนนั้นจะมีผลมาจากการกินหรือพันธุกรรมผิดปกติก็ตาม
เอกสารอ้างอิง
Wu YY, Lye S, Briollais L. The role of early life growth development, the FTO gene and exclusive breastfeeding on child BMI trajectories. Int J Epidemiol 2017;46:1512-22.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? มารดาวัยรุ่นเป็นปัญหาที่พบเพิ่มขึ้นในทุกประเทศรวมทั้งในประเทศไทย ซึ่งส่วนใหญ่ของมารดาเหล่านี้ก็จะอยู่ในวัยเรียน ซึ่งจะมีปัญหาหรืออุปสรรคในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่หลังคลอดเมื่อกลับไปเรียนหลายประการ คือ นโยบายในการที่จะเอื้อหรือสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สำหรับมารดาวัยเรียนของสถานศึกษา วิทยาลัย หรือมหาวิทยาลัย การขาดการจัดสถานที่หรือบริเวณที่จะจัดให้มารดาวัยเรียนบีบเก็บน้ำนมและขาดอุปกรณ์ที่สนับสนุนการบีบเก็บน้ำนม1 ? ความเข้าใจและเห็นใจของเพื่อนที่อยู่ในวัยเรียนด้วยกัน
เอกสารอ้างอิง
Albrecht SA, Wang J, Spatz D. A Call to Action to Address Barriers to Breastfeeding and Lactation Faced by Student-Mothers. Nurs Womens Health 2017;21:431-7.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? การผ่าตัดคลอดเป็นความเสี่ยงต่อการหยุดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ก่อนเวลาอันควร ซึ่งน่าจะเป็นผลมาจากการที่มารดาหลังผ่าตัดคลอดเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ช้ากว่ามารดาที่คลอดบุตรทางช่องคลอด สำหรับสาเหตุของการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ช้าอาจเป็นจากการที่มารดาได้รับยาดมสลบทำให้การรู้ตัวของมารดาเปลี่ยนแปลงไป และกว่าจะรู้สึกตัวได้ดีก็ใช้เวลาทำให้การเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ช้า แต่สำหรับอาการคลื่นไส้อาเจียน และการปวดแผลที่เชื่อว่าอาจมีผลต่อการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ช้านั้น อาจไม่ได้เป็นสาเหตุหลัก เนื่องจากมีการศึกษาถึงความสัมพันธ์ระหว่างอาการคลื่นไส้อาเจียนและการปวดแผลหลังการผ่าตัดกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่ 4 สัปดาห์หลังคลอดพบว่า ไม่มีความสัมพันธ์กัน 1 นั่นอาจแสดงถึงว่า หากมารดาหลังผ่าตัดคลอดสามารถเริ่มให้นมแม่ได้เร็ว ก็อาจจะไม่ส่งผลเสียต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ดังนั้น บุคลากรทางการแพทย์ควรใส่ใจในการเริ่มให้มารดาได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่เร็วโดยเฉพาะมารดาที่ผ่าตัดคลอดเพื่อลดความเสี่ยงต่อผลเสียที่จะเกิดแก่การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
เอกสารอ้างอิง
Abola R, Romeiser J, Grewal S, et al. Association of postoperative nausea/vomiting and pain with breastfeeding success. Perioper Med (Lond) 2017;6:18.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? มารดาที่ติดเชื้อเอชไอวีในประเทศทางทวีปแอฟริกา องค์การอนามัยโลกยังแนะนำให้ทารกกินนมแม่ได้ เนื่องจากประโยชน์ของการกินนมแม่ในด้านการป้องกันการเสียชีวิตของทารกนั้นสูงกว่าความเสี่ยงในการที่ทารกจะได้รับการติดเชื้อเอชไอวี? มีการศึกษาในประเทศกานา พบว่า บุคคลที่มีสิทธิมีเสียงที่จะทรงอิทธิพลต่อการตัดสินใจของมารดาที่ติดเชื้อเอชไอวีที่จะพิจารณาเลือกให้ลูกได้กินนมแม่ ได้แก่ ความคิดเห็นของสามี คำแนะนำจากบุคลากรทางการแพทย์ ความคิดเห็นของญาติพี่น้อง และกระแสสังคม 1 ดังนั้นจึงเป็นบทบาทของบุคลากรทางการแพทย์ที่ควรจะให้คำแนะนำทั้งต่อมารดา สามี ญาติพี่น้อง และคนในสังคมให้มีความเข้าใจในเรื่องนี้อย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตาม ในประเทศไทย นโยบายสำหรับมารดาที่ติดเชื้อเอชไอวี แนะนำให้งดการให้นมลูก โดยในทางปฏิบัติในสถานพยาบาลของกระทรวงสาธารณสุขจะมีการสนับสนุนนมผงดัดแปลงสำหรับทารกอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งครบ 2 ปี ซึ่งบุคลากรทางการแพทย์ต้องมีความเข้าใจและสามารถแนะนำมารดาและครอบครัวได้อย่างเหมาะสม
เอกสารอ้างอิง
Acheampong AK, Naab F, Kwashie A. The Voices That Influence HIV-Positive Mothers’ Breastfeeding Practices in an Urban, Ghanaian Society. J Hum Lact 2017:890334417740345.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? โรคเอสแอลอี หรือโรคแพ้ภูมิตนเอง หรือโรคพุ่มพวง เป็นโรคที่เกิดจากภูมิคุ้มกันตนเองแทนที่จะมีหน้าที่ปกป้องร่างกายกลับทำให้เกิดการอักเสบของเนื้อเยื่อของตนเองในหลาย ๆ ระบบ เช่น ระบบผิวหนัง ระบบประสาท ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบกล้ามเนื้อและข้อ ไต และระบบการหายใจ เป็นต้น สาเหตุของการเกิดโรคยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ส่วนหนึ่งน่าจะเป็นผลมาจากพันธุกรรม และถูกกระตุ้นโดยปัจจัยเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อม ผู้ป่วยเอสแอลอีมักเป็นในผู้หญิงและช่วงที่อาการเกิดกำเริบก็มักจะเป็นในช่วงวัยเจริญพันธุ์ ซึ่งแม่ได้รับการรักษาให้อาการของโรคเริ่มสงบลงแล้ว หากไม่ได้วางแผนเรื่องการคุมกำเนิด จะพบผู้ป่วยเอสแอลอีตั้งครรภ์ ซึ่งเมื่อมีการตั้งครรภ์ การดูแลระหว่างการตั้งครรภ์ต้องระวังภาวะแทรกซ้อนของโรค และผลเสียจากการใช้ยา อย่างไรก็ตาม ในระหว่างการตั้งครรภ์ อาการของโรคมักไม่กำเริบรุนแรงและเมื่อเลือกใช้ยาที่มีความเสี่ยงต่ำที่จะมีผลต่อทารก การดูแลการตั้งครรภ์ก็ยังสามารถดำเนินต่อไปได้ โดยต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด เมื่อทารกคลอดออกมา พบว่าการให้ลูกกินนมแม่ตั้งแต่ในระยะแรกนั้นพบน้อยกว่า ระยะเวลาของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สั้นกว่า และเหตุผลที่หยุดการให้นมนั้นคือ กระบวนการรักษา ซึ่งก็คือ ความวิตกเรื่องการใช้ยา ทั้ง ๆ ที่ความเสี่ยงจากการใช้ยามีอยู่ต่ำเมื่อเทียบกับประโยชน์ที่มารดาและทารกจะได้รับจากการให้ลูกได้กินนมแม่ 1 ดังนั้น บุคลากรทางการแพทย์ควรให้ความสนใจ และมีความเข้าใจว่ามารดาที่เป็นเอสแอลอีต้องถือว่าความเสี่ยงในการที่จะหยุดการเลี้ยงลูกก่อนเวลาที่เหมาะสม ดังนั้น การดูแลให้ความรู้เรื่องโรค การรักษา และการใช้ยาที่มีความเสี่ยงต่ำนั้น หากมารดามีความตั้งใจที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ก็สามารถทำได้ และเมื่อมารดาเข้าใจได้ดีแล้ว ระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดาที่เป็นโรคเอสแอลอีนั้น น่าจะยาวนานขึ้นโดยปราศจากความวิตกกังวลในเรื่องของการใช้ยาเพื่อรักษาอาการของโรค
เอกสารอ้างอิง
Acevedo M, Pretini J, Micelli M, Sequeira G, Kerzberg E. Breastfeeding initiation, duration, and reasons for weaning in patients with systemic lupus erythematosus. Rheumatol Int 2017;37:1183-6.
เรื่องนำทาง
แหล่งความรู้ เกี่ยวกับสูติ-นรีเวช (Obstetrics-Gynecology)
