รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                มะเร็งรังไข่นั้นแม้ไม่ได้เป็นมะเร็งที่พบบ่อยที่สุดในสตรี แต่มะเร็งรังไข่ก็ยังพบเป็นหนึ่งในห้าของมะเร็งที่พบบ่อยในสตรี ซึ่งเมื่อตรวจพบว่าเป็นมะเร็งรังไข่ ส่วนใหญ่ต้องทำการผ่าตัดทั้งมดลูกและรังไข่ออก ซึ่งมีผลต่อการเจริญพันธุ์และสภาพจิตใจของสตรีเป็นอย่างมาก เนื่องจากเมื่อผ่าตัดรังไข่ออกไปแล้วสตรีจะเข้าสู่วัยทองหากยังมีอายุน้อย หนึ่งในวิธีป้องกันลดการเกิดมะเร็งรังไข่ในสตรี คือ การมีบุตรและให้บุตรกินนมแม่ มีการศึกษาพบว่ามารดาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งรังไข่ลงร้อยละ 30 เมื่อเทียบกับมารดาที่ไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่¹ และยิ่งระยะเวลาที่ให้นมแม่นานจะสัมพันธ์กับการลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งรังไข่ได้มากขึ้น^1,2

เอกสารอ้างอิง

1. Li DP, Du C, Zhang ZM, et al. Breastfeeding and Ovarian Cancer Risk: a Systematic Review and Meta-analysis of 40 Epidemiological Studies. Asian Pac J Cancer Prev 2014;15:4829-37.
2. Luan NN, Wu QJ, Gong TT, Vogtmann E, Wang YL, Lin B. Breastfeeding and ovarian cancer risk: a meta-analysis of epidemiologic studies. Am J Clin Nutr 2013;98:1020-31.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                  โรคหลอดเลือดสมอง ได้แก่ กลุ่มโรคที่เกิดจากเส้นเลือดในสมองแตก และเส้นเลือดในสมองอุดตันทำให้สมองขาดเลือด ซึ่งจะทำให้เกิดอัมพฤกษ์และอัมพาตที่ส่งผลทำให้เกิดความพิการหรือลดคุณภาพชีวิต โรคเหล่านี้พบมากขึ้นในปัจจุบันเช่นเดียวกับโรคหัวใจและมีปัจจัยเสี่ยงที่คล้ายคลึงกัน มีการศึกษาพบว่า การที่มารดาให้ลูกกินนมแม่จะช่วยลดการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง (stroke) ได้ โดยมารดาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดสมองร้อยละ 23 เมื่อเข้าสู่วัยหลังหมดประจำเดือน¹ นอกจากนี้ ยิ่งมีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นาน จะยิ่งลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดสมองมากขึ้น

เอกสารอ้างอิง

1. Jacobson LT, Hade EM, Collins TC, et al. Breastfeeding History and Risk of Stroke Among Parous Postmenopausal Women in the Women’s Health Initiative. J Am Heart Assoc 2018;7:e008739.

                รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เป็นปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรคหัวใจตามมาได้ ความเสี่ยงในการเกิดภาวะเหล่านี้เกิดจากพฤติกรรมการกินและการดำเนินชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไปในปัจจุบัน โดยจะกินขนมขบเคี้ยวที่มีปริมาณเกลือและไขมันสูง ออกกำลังกายน้อยหรือไม่ได้ออกกำลังกาย ซึ่งสุดท้ายก็ก่อให้เกิดโรคหัวใจและเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตที่พบสูงขึ้น ในระหว่างการตั้งครรภ์จะมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนซึ่งส่งผลเสียต่อค่าระดับน้ำตาลและไขมันในกระแสเลือด แต่ถือเป็นโชคดีเมื่อถึงระยะหลังคลอด การให้นมลูกจะทำให้เกิดการตั้งค่าของระดับน้ำตาลและไขมันในร่างกายมารดาใหม่ตาม “ทฤษฎีการตั้งค่าใหม่ (reset theory)” ซึ่งจะตั้งค่าของน้ำตาลและไขมันที่ส่งผลดีต่อมารดา โดยจะมีผลในการป้องกันการเกิดเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันสูง และโรคหัวใจในอนาคต¹ นอกจากนี้ ยังพบว่าเมื่อมารดาเข้าสู่วัยทอง มารดาที่มีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นานกว่าจะพบการเกิดความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูงและโรคหัวใจน้อยกว่า²

เอกสารอ้างอิง

1. Stuebe AM, Rich-Edwards JW. The reset hypothesis: lactation and maternal metabolism. Am J Perinatol 2009;26:81-8.
2. Schwarz EB, Ray RM, Stuebe AM, et al. Duration of lactation and risk factors for maternal cardiovascular disease. Obstet Gynecol 2009;113:974-82.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

            นอกจากการให้ลูกได้กินนมแม่จะช่วยป้องกันการเกิดเบาหวานในทารกทั้งชนิดที่ 1 และชนิดที่ 2 แล้ว^1,2 การให้ลูกกินนมแม่ยังช่วยป้องกันการเกิดเบาหวานในมารดาด้วย มีการศึกษาพบว่า การให้ลูกกินนมแม่ยิ่งนานยิ่งลดความเสี่ยงในการเกิดเบาหวานชนิดที่ 2 ลง 0.68 เท่า (95%CI 0.57-0.82)³ โดยการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นาน 12 เดือนในช่วงชีวิตจะลดการเกิดเบาหวานชนิดที่ 2 ได้ร้อยละ 4-12⁴ สำหรับมารดาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 1-3 เดือนจะลดความเสี่ยงในการเกิดเบาหวานชนิดที่ 2 ได้ร้อยละ 50⁵ และการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ยังมีผลในมารดาที่เป็นเบาหวานระหว่างการตั้งครรภ์ โดยจะทำให้ระดับไขมันและน้ำตาลดีขึ้นขณะที่ให้นมแม่ในระยะ 3 เดือนแรกหลังคลอด⁶ นอกจากนี้ในสตรีวัยทองที่มีระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่นานกว่าจะพบการเกิดเบาหวานลดลง⁷

เอกสารอ้างอิง

1. Patelarou E, Girvalaki C, Brokalaki H, Patelarou A, Androulaki Z, Vardavas C. Current evidence on the associations of breastfeeding, infant formula, and cow’s milk introduction with type 1 diabetes mellitus: a systematic review. Nutr Rev 2012;70:509-19.
2. Pereira PF, Alfenas Rde C, Araujo RM. Does breastfeeding influence the risk of developing diabetes mellitus in children? A review of current evidence. J Pediatr (Rio J) 2014;90:7-15.
3. Aune D, Norat T, Romundstad P, Vatten LJ. Breastfeeding and the maternal risk of type 2 diabetes: a systematic review and dose-response meta-analysis of cohort studies. Nutr Metab Cardiovasc Dis 2014;24:107-15.
4. Stuebe AM, Rich-Edwards JW, Willett WC, Manson JE, Michels KB. Duration of lactation and incidence of type 2 diabetes. JAMA 2005;294:2601-10.
5. Schwarz EB, Brown JS, Creasman JM, et al. Lactation and maternal risk of type 2 diabetes: a population-based study. Am J Med 2010;123:863 e1-6.
6. Much D, Beyerlein A, Rossbauer M, Hummel S, Ziegler AG. Beneficial effects of breastfeeding in women with gestational diabetes mellitus. Mol Metab 2014;3:284-92.
7. Schwarz EB, Ray RM, Stuebe AM, et al. Duration of lactation and risk factors for maternal cardiovascular disease. Obstet Gynecol 2009;113:974-82.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

           ภาวะซึมเศร้าหลังคลอดเป็นภาวะแทรกซ้อนของมารดาที่พบได้บ่อย เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงของทั้งร่างกายและระบบฮอร์โมนในระยะหลังคลอด ได้แก่ ร่างกายมารดาที่เคยเต่งตึงกลับมีหน้าท้องที่หย่อนยาน สีผิวหนังที่มีความเข้มขึ้นทั้งบริเวณหัวนมและหน้าท้อง อาจมีหน้าท้องลายในมารดาบางคน การที่ต้องดูแลทารกตลอดเวลา ระดับฮอร์โมนที่ลดลงอย่างมากในช่วงหลังคลอด ร่วมกับมีการหลั่งเมลาโทนินที่เป็นฮอร์โมนที่ช่วยในการนอนหลับจากการกระตุ้นของออกซิโตซิน ซึ่งหากเมลาโทนินมีระดับที่ไม่เหมาะสม จะทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้  การที่มารดาให้ลูกกินนมแม่สามารถลดการเกิดการซึมเศร้าหลังคลอด โดยมีการศึกษาพบว่าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวช่วยลดภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้ในช่วงสามเดือนหลังคลอด¹ ความชุกของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดพบในมารดาที่ให้นมแม่ร้อยละ 2.5 ขณะที่พบร้อยละ 19.4 ในมารดาที่ไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่² และยังพบความสัมพันธ์ผกผันระหว่างภาวะซึมเศร้าหลังคลอดกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ด้วย นั่นคือในมารดาที่พบภาวะซึมเศร้าจะส่งผลทำให้การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ลดลงได้³

เอกสารอ้างอิง

1. Figueiredo B, Canario C, Field T. Breastfeeding is negatively affected by prenatal depression and reduces postpartum depression. Psychol Med 2014;44:927-36.
2. Tashakori A, Behbahani AZ, Irani RD. Comparison Of Prevalence Of Postpartum Depression Symptoms Between Breastfeeding Mothers And Non-breastfeeding Mothers. Iran J Psychiatry 2012;7:61-5.
3. Webber E, Benedict J. Postpartum depression: A multi-disciplinary approach to screening, management and breastfeeding support. Arch Psychiatr Nurs 2019;33:284-9.