รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? ? ? ?การที่น้ำนมมาช้าเป็นเป็นสาเหตุอย่างหนึ่งที่อาจทำให้มารดามีความวิตกกังวลเรื่องน้ำนมไม่พอ และนำไปสู่การเสาะหายากระตุ้นน้ำนม ซึ่งดูแล้วเป็นหน้าที่ของบุคลากรทางการแพทย์ที่ต้องอธิบายหรือทำความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับความจำเป็นในการให้ยากระตุ้นน้ำนม สิ่งที่ต้องอธิบายให้แม่มีความเข้าใจเบื้องต้นคือปกติแล้ว แม่ส่วนใหญ่จะมีน้ำนมเพียงพอสำหรับทารกหากไม่มีภาวะแทรกซ้อนหรือพบความผิดปกติใด ๆ ดังนั้น เมื่อธรรมชาติให้แม่มีน้ำนมเพียงพออยู่แล้วก็ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ยากระตุ้นน้ำนม1 เพราะการใช้ยาจะมีโอกาสที่มารดาอาจเกิดอาการข้างเคียงหรือการแพ้จากการใช้ยาได้ เมื่อเป็นเช่นนั้น จึงไม่มีความจำเป็นต้องไปเสาะหาหรือขอยากระตุ้นน้ำนมจากแพทย์ ซึ่งแพทย์บางครั้ง หากทนการกดดันจากมารดาไม่ได้ก็อาจจะให้ยากระตุ้นน้ำนมมา ซึ่งเป็นการใช้ยาเกินความจำเป็น นอกจากการอธิบายว่านมแม่ปกติจะมีเพียงพอสำหรับทารก การที่มารดามีน้ำนมไหลจากเต้านมอีกข้างขณะทารกดูดนม หรือการแสดงการบีบน้ำนมด้วยมือแล้วน้ำนมไหลออกพุ่งดี รวมทั้งการที่ลูกกินนมแล้วหลับได้ดี ขับถ่ายได้ดี น้ำหนักทารกขึ้นตามเกณฑ์ก็จะเป็นสิ่งที่ช่วยยืนยันว่าน้ำนมแม่มีเพียงพอ ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ยากระตุ้นน้ำนมหรือเสริมน้ำผงดัดแปลงสำหรับทารก
สำหรับยากระตุ้นน้ำนม ข้อบ่งชี้ที่จะให้ยามักจะเป็นกรณีที่มารดาต้องห่างจากลูกและมีการหยุดการให้นมนาน มีผลทำให้น้ำนมแม่ลดลงหรือไม่มีน้ำนมไหลออกมาเลย
เอกสารอ้างอิง
Brodribb W. ABM Clinical Protocol #9: Use of Galactogogues in Initiating or Augmenting Maternal Milk Production, Second Revision 2018. Breastfeed Med 2018;13:307-14.
VIDEO การสังเกตการจัดท่าให้นมเข้าเต้าที่เหมาะสม สังเกตจากศีรษะและลำตัวทารกอยู่ในแนวเดียวกัน ลำตัวทารกแนบชิดกับมารดา ทารกหันหน้าเข้าหาเต้านมโดยจมูกอยู่ที่เต้านม และมีการประคองรองรับตัวทารกอย่างมั่นคง -จะสังเกตว่าหลังการปรับเปลี่ยนท่าในการให้นมลููก ลำตัวทารกจะแนบชิดกับมารดา มีการใช้หมอนหรือผ้าช่วยหนุน ทำให้มารดาไม่ต้องเกร็งมือ และลำตัวมารดาไม่ก้ม ซึ่งจะทำให้มารดาไม่ปวดหลัง
VIDEO -การสังเกตการจัดท่าให้นมเข้าเต้าที่เหมาะสม สังเกตจากศีรษะและลำตัวทารกอยู่ในแนวเดียวกัน ลำตัวทารกแนบชิดกับมารดา ทารกหันหน้าเข้าหาเต้านมโดยจมูกอยู่ที่เต้านม และมีการประคองรองรับตัวทารกอย่างมั่นคง -จะสังเกตว่าการจัดท่าให้นมของมารดารายนี้ ลำตัวทารกห่างจากมารดา มารดาต้องเกร็งมือเพื่อรองรับทารกและก้มตัวให้นมลูก สิ่งนี้จะทำให้ทารกอมหัวนมได้ไม่ลึกและในการให้นมมารดาจะเมื่อยล้าและปวดหลังได้
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? ? ? ?นมแม่เป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารกแรกเกิด การคลอดลูกหากเกิดขึ้นในขึ้นในโรงพยาบาลสายสัมพันธ์แม่ลูก เกณฑ์มาตรฐานของโรงพยาบาลสายสัมพันธ์แม่ลูกจะมีส่วนช่วยในการส่งเสริมสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ขณะที่อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของทั่วโลกต่ำกว่าเป้าหมายขององค์การอนามัยโลกที่กำหนดไว้คือร้อยละ 50 โดยที่อัตราของมารดาที่คลอดบุตรในโรงพยาบาลสายสัมพันธ์แม่ลูกต่ำกว่าร้อยละ 10 1 สิ่งนี้หากมองเป็นโอกาสในการพัฒนาส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยแม่ก็จะนำไปสู่การวิเคราะห์ปัจจัย สาเหตุ และแนวทางการปฏิบัติที่จะส่งเสริมให้อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สูงขึ้นได้ ทั้ง ๆ ที่ดูเหมือนกระแสการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในสังคมไทยมีมากขึ้น แต่ความรู้และทักษะของมารดาในการดูแลลูกให้ได้รับนมแม่กลับน้อยลง บุคลากรทางการแพทย์ที่เป็นแกนนำในการส่งเสริมสุขภาพ ซึ่งทราบว่า ?การได้รับนมแม่เป็นรากฐานที่ดีที่พัฒนาสุขภาพของมนุษย์? 1 ซึ่งถือว่าเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่จะมีส่วนช่วยให้ทารกทุกคนได้มีโอกาสกินนมแม่มากขึ้น
เอกสารอ้างอิง
Spatz DL. Beyond BFHI: The Spatz 10-Step and Breastfeeding Resource Nurse Model to Improve Human Milk and Breastfeeding Outcomes. J Perinat Neonatal Nurs 2018;32:164-74.
เรื่องนำทาง
แหล่งความรู้ เกี่ยวกับสูติ-นรีเวช (Obstetrics-Gynecology)
