รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? -เมื่อเปรียบเทียบสตรีที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่กับสตรีที่ไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ พบว่าสตรีที่ไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นในเรื่อง

??????? มะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่บางชนิด

??????? กระดูกข้อสะโพกหักเมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุ

??????? มีปริมาณไขมันสะสมในระหว่างการตั้งครรภ์ค้างอยู่ และเกิดโรคอ้วนตามมาได้

??????? ภาวะซีดจากการเสียเลือดหลังคลอดมากกว่าเนื่องจากการหดรัดตัวของมดลูกน้อยกว่า และมีประจำเดือนมาเร็วกว่า

??????? การตั้งครรภ์กระชั้นชิดต่อเนื่องกัน เนื่องจากขาดการป้องกันการตั้งครรภ์ที่เป็นผลมาจากการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

??????? โอกาสการใกล้ชิดลูกน้อยกว่าสตรีที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่

??????????? -เมื่อทารกไม่ได้กินนมแม่ มีผลกระทบต่อครอบครัวด้วย ได้แก่

??????? ครอบครัวจะสูญเสียรายได้จากการต้องหยุดงานเมื่อลูกป่วย และเสียค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นในการรักษาลูกป่วย

??????? ค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นในการซื้อและการจัดเตรียมนมผสม และยังต้องใช้เวลามากขึ้นในการเตรียมนมผสม

??????? ความวิตกกังวลเรื่องการขาดแคลนนมผสม หรือการป่วยของลูก

??????????? -ผลต่อสังคม ทารกที่ไม่ได้กินนมแม่จะป่วยบ่อย จึงต้องมีการใช้บริการหน่วยงานในการรักษาพยาบาลเพิ่มขึ้น เสียค่าใช้จ่ายในด้านการดูแลรักษาพยาบาลเพิ่มขึ้นทั้งในช่วงระยะทารกและเมื่อเจริญเติบโตขึ้น สังคมต้องการทารกที่มีสุขภาพดี เมื่อเจริญเติบโตขึ้นจะมีความแข็งแรงและความฉลาด สามารถทำงานได้ดีมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะส่งผลให้สังคมดีและน่าอยู่ การที่ทารกที่ไม่ได้กินนมแม่เจ็บป่วยบ่อยจึงเกิดผลเสีย

หนังสืออ้างอิง

1.????? WHO/UNICEF. BFHI Section 3: Breastfeeding promotion and support in a baby-friendly hospital ? 20-hour course. ?2009

?

 

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

นมแม่มีความสำคัญสำหรับเด็กทารก

??????????? -นมแม่

??????? ให้สารอาหารที่ครบถ้วนอย่างเป็นอุดมคติตามความต้องการของทารกในการเจริญเติบโตและพัฒนาการ

??????? ช่วยป้องกันการติดเชื้อได้หลายหลายและลดการตายของทารกจากบางสาเหตุ

??????? ลดความเสี่ยงในการเกิดภูมิแพ้ และภาวะบางอย่าง เช่น เบาหวาน ในครอบครัวที่มีประวัติเสี่ยงต่อโรคเหล่านี้

??????? ตั้งระบบกลไกในการควบคุมความดันโลหิต และลดภาวะโรคอ้วนเมื่อทารกเจริญเติบโตขึ้น

??????? พร้อมใช้และไม่ต้องเตรียม

??????????? -นมแม่เหมาะสมที่สุดสำหรับทารกในแต่ละคน โดยนมแม่จะปรับเปลี่ยนตามความต้องการของทารก

??????????? -ประโยชน์ที่ได้จากนมแม่จะสัมพันธ์กับลักษณะและระยะเวลาในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ยิ่งเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวและมีระยะเวลานานยิ่งมีประโยชน์มาก

??????????? -ทารกที่ไม่ได้กินนมแม่ จะมีความเสี่ยงในเรื่อง

??????? การติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร ระบบหายใจ และระบบทางเดินปัสสาวะ

??????? ผื่นแดงและผิวหนังแพ้ง่าย

??????? เนื้อตายในทางเดินอาหารและลำไส้ (necrotizing enterocolitis) ในทารกที่คลอดก่อนกำหนด

??????? การพัฒนาการช้ากว่า มีโอกาสในการเรียนสำเร็จและการทำงานหารายได้น้อยกว่า

??????? โอกาสสูงกว่าในการเป็นโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคอ้วน และโรคหัวใจเมื่อโตขึ้น

??????? โอกาสสูงกว่าในการเสียชีวิตในช่วงวัยทารกและวัยเด็กช่วงก่อนวัยเรียน

??????????? -เมื่ออยู่ที่สภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการติดโรคและไม่สะอาด ทารกที่ไม่ได้กินนมแม่จะเสียชีวิตสูงกว่า 6-25 เท่าจากอาการท้องเสีย และ 4 เท่าจากการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ

??????????? -หากทารกได้กินนมแม่อย่างเดียวตั้งแต่แรกเกิดจนกระทั่งหกเดือน ประมาณการว่า ในแต่ละปีจะมีทารก 1.3 ล้านคนรอดชีวิตเพิ่มขึ้น และอีกหลายล้านคนมีชีวิตที่ยืนยาวขึ้นในทุกๆ ปี

หนังสืออ้างอิง

1.????? WHO/UNICEF. BFHI Section 3: Breastfeeding promotion and support in a baby-friendly hospital ? 20-hour course. ?2009

?

 

?????????? ผู้รับการฝึกอบรมจะต้องมีการฝึกปฏิบัติทางคลินิกในการพูดคุยกับมารดาในหัวข้อนี้ กิจกรรมนี้จะช่วยเตรียมให้ผู้รับการฝึกอบรมพร้อมสำหรับการฝึกปฏิบัติทางคลินิก

??????????? แบ่งผู้รับการฝึกอบรมเป็นกลุ่มละสามคน สมมติคนหนึ่งเป็นมารดา อีกคนหนึ่งเป็นบุคลากรทางการแพทย์ และคนที่เหลือเป็นผู้สังเกตการณ์ โดยบุคลากรทางการแพทย์จะต้องรับฟัง สังเกตมุมมองความคิดและความวิตกกังวลของมารดาในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่? บุคลากรทางการแพทย์จะต้องอภิปรายกับหญิงตั้งใจถึงความสำคัญของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ วิธีการปฏิบัติตัวที่จะช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำนมแม่ในวันแรกหลังคลอด การตรวจสอบรายการ (antenatal checklist) การอภิปรายสามารถจะช่วยในการจดจำประเด็นในการอภิปรายได้

??????????? ผู้สังเกตการณ์จะต้องเฝ้าดูและจดบันทึกเมื่อบุคลากรทางการแพทย์ได้ปฏิบัติตามหัวข้อเหล่านี้

??????????? -ใช้คำถามเปิดและชักจูงให้มารดพูด

??????????? -ตอบสนองมารดาโดยการมีปฏิกิริยาตอบกลับ ชื่นชม หรือใช้ทักษะในการสื่อสารอื่นๆ อย่างเหมาะสม

??????????? -ให้ข้อมูลที่ถูกต้องในวิธีการที่เข้าใจง่าย โดยให้ข้อมูลเรื่องความสำคัญในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่มีผลต่อมารดาและทารก และแนะนำวิธีการปฏิบัติตัวของมารดาในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

??????????? -เปิดโอกาสให้มารดาได้ถามและอภิปรายเกี่ยวกับข้อมูลที่สงสัยเพิ่มขึ้น

??????????? เสร็จแล้วให้ทั้งสามคนได้อภิปรายเกี่ยวกับทักษะที่ได้ใช้และข้อมูลที่ให้ในกิจกรรมฝึกปฏิบัติ

????? จับคู่ฝึกปฏิบัติ (30 นาที)

??????????? ผู้รับการฝึกอบรมจะต้องเปลี่ยนบทบาททุก 5 นาที เพื่อที่จะได้รับมุมมองจากทุกบทบาทที่ปฏิบัติ โดยผู้ให้การฝึกอบรมในแต่ละกลุ่มย่อยต้องดูว่ามีการดำเนินการตามที่กำหนดหรือไม่

หนังสืออ้างอิง

1.????? WHO/UNICEF. BFHI Section 3: Breastfeeding promotion and support in a baby-friendly hospital ? 20-hour course. ?2009

????????? -แนะนำให้สตรีตั้งครรภ์ทุกคนได้รับการให้คำปรึกษาและตรวจการติดเชื้อเอชไอวีโดยสมัครใจ หากหญิงตั้งครรภ์คนใดมีตรวจพบมีการติดเชื้อเอชไอวี ควรได้รับการให้คำปรึกษาเพิ่มเติมและมีการดูแลอย่างใกล้ชิด

คำถาม หญิงตั้งครรภ์จะได้รับให้คำปรึกษาและตรวจการติดเชื้อเอชไอวีในพื้นที่ท่านอยู่ได้อย่างไร?

รอสักครู่ให้ผู้รับการฝึกอบรมตอบ

ในพื้นที่ที่หญิงตั้งครรภ์ตรวจพบการติดเชื้อเอชไอวี มีข้อแนะนำเกี่ยวกับการให้อาหารทารก ดังนี้

-การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวในหกเดือนแรกในมารดาที่ติดเชื้อเอชไอวี หากไม่มีอาหารอื่นใดที่ปลอดภัยที่สามารถหาได้ในขณะนั้น

-หากสามารถหาอาหารทารกที่ปลอดภัย เพียงพอ และต่อเนื่องได้ ควรหลีกเลี่ยงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

-หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อเอชไอวีทุกคนควรได้รับการให้คำปรึกษาในเรื่อง

??????? ข้อมูลข้อดีและข้อเสียของการใช้อาหารแต่ละชนิดเลี้ยงทารก

??????? การชี้แนะให้เลือกทางเลือกที่เหมาะสมในการให้อาหารทารกสำหรับสถานการณ์ของแต่ละคน ในแต่ละพื้นที่

??????? การสนับสนุนการเลี้ยงดูทารกตามที่มารดาได้เลือกตัดสินใจหลังจากได้ข้อมูลครบถ้วนแล้ว

-หากเป็นไปได้ หญิงตั้งครรภ์ทุกรายควรทราบผลการตรวจการติดเชื้อเอชไอวีตั้งแต่ระยะฝากครรภ์ เพื่อช่วยในการวางแผนสำหรับการดูแลทารก

-หากหลังการให้คำปรึกษา มารดาที่ติดเชื้อเอชไอวีตัดสินใจให้นมผสมเป็นอาหารสำหรับทารก จะต้องมั่นใจว่าอาหารที่มารดานั้นมีคุณสมบัติครบถ้วนตามคำย่อภาษาอังกฤษดังนี้ AFASS คือ acceptable, feasible, affordable, safe และ sustainable โดยความหมายคืออาหารสำหรับเลี้ยงทารกต้องได้รับการยอมรับ มีความเป็นไปได้ในการให้แก่ทารก สามารถจัดหาได้เพียงพอ มีความปลอดภัย และมีให้อย่างต่อเนื่อง ซึ่งมารดาจะต้องเรียนรู้วิธีการเตรียม การให้ และการเก็บรักษาก่อนการคลอดทารก เมื่อทารกคลอดมารดาต้องสามารถที่จะให้อาหารนั้นกับทารกได้ทันที

-มารดาที่ติดสินใจวางแผนว่าจะไม่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ต้องการการอภิปรายในเรื่อง

??????? ทางเลือกสำหรับอาหารของทารกที่ได้รับการยอมรับ มีความเป็นไปได้ในการให้แก่ทารก สามารถจัดหาได้เพียงพอ มีความปลอดภัย และมีให้อย่างต่อเนื่อง

??????? สิ่งที่มารดาจำเป็นต้องทราบหรือใช้ในการเลือกวิธีการให้อาหารทารก ได้แก่ แหล่งที่มาของนม น้ำ เครื่องมือ ค่าใช้จ่าย และเวลา ซึ่งในการเลือกอาหารของทารกแต่ละอย่างจะมีการเตรียมพร้อมที่แตกต่างกัน

??????? หากมารดาเลือกใช้นมผสมที่มีขายตามท้องตลาด มารดาควรมีความรู้ในความแตกต่างของนมผสมแต่ละสูตร และทราบว่าชนิดไหนเหมาะสมสำหรับลูก

??????? หากมารดาเลือกเตรียมนมเองที่บ้าน มารดาควรทราบแหล่งที่มาของน้ำนม และทราบว่ามีความเหมาะสมหรือปลอดภัยหรือไม่

??????? น้ำใช้ในบ้านเหมาะสมจะใช้ให้ทารกหรือไม่ หากไม่เหมาะสม ควรใช้น้ำชนิดใดในการให้กับทารก

??????? น้ำที่ใช้ชงนมผสมจำเป็นต้องต้ม และขวดนมจำเป็นต้องลวกน้ำร้อน ดังนั้น ควรจะมีเชื้อเพลิงหรือไฟฟ้าที่ใช้ในการต้มน้ำอย่างเพียงพอ

??????? วิธีในการทำความสะอาดอุปกรณ์ในการชงนม

??????? มารดาควรเรียนรู้เรื่องการเตรียมอาหารสำหรับทารก โดยผู้ที่จะช่วยดูแลให้อาหารทารกในครอบครัวควรเรียนรู้สิ่งต่างๆ เหล่านี้ด้วย

-มารดาที่มีการติดเชื้อเอชไอวีจำเป็นได้รับการแนะนำให้หลีกเลี่ยงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ร่วมกับการให้อาหารอื่น และควรได้รับคำแนะนำเกี่ยวกับการดูแลเต้านมจนกระทั่งน้ำนมแห้งหมดไป

-หากมารดาพิจารณาแล้วไม่สามารถจะเลี้ยงลูกด้วยนมผสมได้และการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มีความปลอดภัยมากกว่า มารดาควรจะให้การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว หรืออาจพิจารณาใช้การบีบน้ำนมและกำจัดเชื้อเอชไอวีในน้ำนมด้วยความร้อน ซึ่งทางเลือกเหล่านี้ต้องพูดคุยและอภิปรายกับมารดาให้มารดาสามารถปฏิบัติได้ และมีการติดตามให้การสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง

-ในมารดาที่ติดเชื้อเอชไอวีบางคนอาจจะเลือกที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว และตัดสินใจเปลี่ยนเป็นการเลี้ยงลูกด้วยนมผสมหรืออาหารอื่นทันที เมื่อนมผสมหรืออาหารนั้นต้องได้รับการยอมรับ มีความเป็นไปได้ในการให้แก่ทารก สามารถจัดหาได้เพียงพอ มีความปลอดภัย และมีให้อย่างต่อเนื่อง การเปลี่ยนแปลงลักษณะนี้สามารถทำได้

-การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวจะมีความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวีจากมารดาสู่ทารกน้อยกว่าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ร่วมกับการให้อาหารอื่น

คำถาม ?หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อเอชไอวีในพื้นที่ของโรงพยาบาลที่ท่านดูแลจะได้รับการให้คำปรึกษาเรื่องการเลี้ยงดูทารกที่ไหน??

??????????? รอสักครู่ให้ผู้รับการฝึกอบรมตอบ

??????????? ผู้ให้การฝึกอบรมควรมีข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่ที่รับให้คำปรึกษาในเรื่องการเลี้ยงดูทารกในมารดาที่มีการติดเชื้อเอชไอวีไว้ตอบผู้รับการฝึกอบรม

หนังสืออ้างอิง

1.????? WHO/UNICEF. BFHI Section 3: Breastfeeding promotion and support in a baby-friendly hospital ? 20-hour course. ?2009

???????? คำถาม หญิงตั้งครรภ์คนใดที่จำเป็นต้องให้คำปรึกษาหรือการสนับสนุนในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เพิ่มเติม?

รอสักครู่ให้ผู้รับการฝึกอบรมตอบ

-ชี้แยกว่าสตรีคนใดที่ต้องการให้ความใส่ใจเป็นพิเศษ พูดคุยเพื่อช่วยในแผนของการให้นมลูก เสนอการพูดคุยเพิ่มเติมกับคนในครอบครัวที่มีส่วนร่วมในการเลี้ยงดูลูก มารดาที่อาจต้องการการให้คำปรึกษาและการสนับสนุนเพิ่มเติม ได้แก่

• ??????? มารดาที่มีความยากลำบากในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในครรภ์ก่อนจนต้องเลิกเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และเลี้ยงนมผสมตั้งแต่ระยะแรก หรือไม่เคยเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เลย
• ??????? มารดาที่ต้องแยกห่างจากลูกเพราะว่าทำงานไกลจากบ้าน โดยให้ความมั่นใจว่า สามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แม้อยู่แยกกัน
• ??????? มารดาที่มีครอบครัวที่ไม่สนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ซึ่งต้องพยายามชี้ว่าเป็นสมาชิกคนใด และนัดพูดคุยกับสมาชิกคนนั้นเพื่ออภิปรายเรื่องความวิตกกังวลหรือความรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
• ??????? มารดาที่ซึมเศร้า
• ??????? มารดาที่แยกตัว และขาดการสนับสนุนทางสังคม
• ??????? มารดาที่อายุน้อย หรือมารดาที่หย่าร้าง
• ??????? มารดาที่มีแนวโน้มจะฝากลูกไว้ที่สถานรับเลี้ยงเด็ก
• ??????? มารดาที่เคยบาดเจ็บหรือผ่าตัดเต้านมมาก่อน ซึ่งจะรบกวนการสร้างน้ำนม
• ??????? มารดาที่มีโรคเจ็บป่วยเรื้อรังและต้องใช้ยาในการรักษา
• ??????? มารดาที่มีลูกมีความเสี่ยงสูงที่ต้องการการดูแลเป็นพิเศษ หรือเป็นครรภ์แฝด
• ??????? มารดาที่ตรวจพบว่ามีการติดเชื้อเอชไอวี

??????????? -มารดาไม่จำเป็นต้องหยุดให้นมลูกคนก่อนเมื่อมีการตั้งครรภ์ ในกรณีที่มารดามีความเสี่ยงในการคลอดก่อนกำหนดหรือมีมดลูกหดรัดตัว ควรปรึกษากับแพทย์ผู้ดูแลก่อน มารดาควรดูแลในเรื่องการกินอาหารและการพักผ่อนเหมือนกับสตรีทั่วไป บางครั้งอาจจะมีการเจ็บเต้านมเพิ่มขึ้นหรืออาจมีน้ำนมลดลงในไตรมาสสอง การตั้งครรภ์สิ่งนี้ไม่ได้เป็นเหตุผลในการหยุดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

??????????? -มารดาที่มีปัญหาเรื่องข้อจำกัดของอาหารในครอบครัว นมแม่จะช่วยเป็นส่วนสำคัญในอาหารเด็กอ่อน หากมีการหยุดนมแม่ ทารกจะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะในมารดาที่ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ โดยการรับประทานอาหารของมารดาจะมีผลต่อสภาวะของสารอาหารในร่างกายของมารดา ทารกในครรภ์ และทารกแรกเกิดด้วย

??????????? -หากมารดารู้สึกว่าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่สามารถทำได้ สอบถามว่าทำไมจึงรู้สึกว่าทำไม่ได้ บุคลากรทางการแพทย์สามารถแนะนำการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวให้กับมารดา

หากได้ทำแล้วมารดารู้สึกลำบากมากที่จะทำการให้ลูกได้กินนมแม่บ้างยังดีกว่าไม่ได้กินเลย อย่างไรก็ตาม ถ้าเป็นมารดาที่มีการติดเชื้อเอชไอวี การให้นมแม่อย่างเดียวจะมีความเสี่ยงในการติดเชื้อจากแม่ไปลูกต่ำกว่าการให้นมแม่บ้างบางส่วน

??????????? -หากมารดาไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ด้วยเหตุผลเรื่องการติดเชื้อเอชไอวีหรือติดสินใจหลังจากได้รับข้อมูลเป็นอย่างดีแล้ว มารดาควรได้รับการพูดคุยอภิปรายเกี่ยวกับวิธีการเลี้ยงลูกด้วยนมผสมและการเตรียมนมผสม

หนังสืออ้างอิง

1.????? WHO/UNICEF. BFHI Section 3: Breastfeeding promotion and support in a baby-friendly hospital ? 20-hour course. ?2009