??????????????? รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ? การที่มารดามีอาการเจ็บเต้านมในระยะแรกหลังคลอด สิ่งผิดปกติที่มักพบได้บ่อย ได้แก่ การมีท่อน้ำนมอุดตัน (plugged duct) ซึ่งมารดาอาจคลำได้เป็นก้อนหยุ่นที่เต้านม กดเจ็บ ภาวะนี้จะพบในช่วงสัปดาห์แรกๆ หลังคลอดที่น้ำนมเริ่มมามากขึ้น โดยหากมารดาปฏิบัติตัวหรือดูแลเต้านมไม่เหมาะสม ปล่อยให้มีการตึงหรือค้างของน้ำนมอยู่ในเต้านมมาก มารดาจะมีอาการปวดเต้านม ในกรณีที่มารดาใส่เสื้อผ้าหรือชุดชั้นในรัดเกินไปอาจเกิดการไหลของน้ำนมในท่อน้ำนมไม่สะดวกอาจนำไปสู่การเกิดท่อน้ำนมอุดตันได้ การดูแลรักษาต้องพยายามให้มีการระบายน้ำนมจากบริเวณท่อน้ำนมที่อุดตัน โดยอาจใช้การนวดเต้านม การประคบน้ำร้อน หรือให้ทารกดูดโดยให้คางของทารกกดบริเวณที่มีก้อนของท่อน้ำนมอุดตัน การเกิดท่อน้ำนมอุดตัน หากไม่ได้รับการรักษา ภาวะแทรกซ้อนนี้จะรุนแรงเกิดเป็นภาวะเต้านมอักเสบและฝีที่เต้านมได้

? ? ? ? ? ? ?อย่างไรก็ตาม การเจ็บเต้านมและหัวนมอาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆ ได้แก่ การติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา ทารกมีภาวะลิ้นติด การหดรัดตัวของเส้นเลือดที่ผิดปกติที่หัวนม (vasospasm) และการใช้เครื่องปั๊มนม¹ ดังนั้น การใส่ใจในเรื่องการเจ็บหัวนมและเต้านมของมารดา การสังเกตมารดาขณะให้นมบุตร และช่วยมารดาในเรื่องการเจ็บหัวนมและเต้านม จะช่วยเพิ่มอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้

เอกสารอ้างอิง

1. Berens P, Eglash A, Malloy M, Steube AM. ABM Clinical Protocol #26: Persistent Pain with Breastfeeding. Breastfeed Med 2016;11:46-53.