รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิดเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อย สาเหตุของภาวะตัวเหลืองที่เกิดในทารกแรกเกิดมีหลากหลาย ได้แก่ การที่ทารกและมารดามีหมู่เลือดที่ไม่เข้ากัน ภาวะเม็ดเลือดแดงแตกจาก G6PD การติดเชื้อ การได้รับยาบางชนิด การกินนมไม่เพียงพอ และภาวะตัวเหลืองจากนมแม่ การกินนมไม่เพียงพอนั้นเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยในทารกที่กินนมแม่แล้วมีภาวะตัวเหลือง สาเหตุที่ทำให้ทารกเกิดภาวะตัวเหลืองจากการกินนมไม่เพียงพอนั้นเกิดจากเมื่อทารกกินนมแม่ได้น้อย การขับถ่ายขี้เทาออกจากร่างกายทารกจะทำได้ช้า ขี้เทาที่อยู่ในลำไส้ของทารกจะมีสารที่ทำให้ทารกตัวเหลือง เมื่อขี้เทาค้างอยู่ในร่างกายทารกนาน การดูดซึมสารที่ทำให้ทารกตัวเหลืองก็มีมาก ทารกที่มีความเสี่ยงในการกินนมไม่พอ มักพบในทารกที่มีการคลอดก่อนกำหนดที่ยังมีพัฒนาการการดูดและการกินนมยังไม่ดี อาจมีการง่วงหลับบ่อย ทำให้กินนมได้ไม่เพียงพอ การป้องกันการเกิดภาวะตัวเหลืองจากสาเหตุนี้จึงควรให้การใส่ใจในการกินนมของทารกว่าทารกมีการกินนมเพียงพอหรือไม่ ทารกอิ่มสบายหลังกินนม จำนวนครั้งของการขับถ่ายเป็นปกติ และน้ำหนักที่ขึ้นตามเกณฑ์ โดยเฉพาะกรณีที่ทารกคลอดก่อนกำหนด ควรมีการดูแลและติดตามอย่างใกล้ชิด

เอกสารอ้างอิง

1. The American of Obstetricians and Gynecologist, American Academy of Pediatrics. Breastfeeding handbook for physicians. 2^nd edition. 2014.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? การสร้างน้ำนม กลไกการสร้างจะเริ่มมาตั้งแต่ในช่วงระยะตั้งครรภ์ โดยมีการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อเต้านม มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน มีการขยายหรือตึงคัดของเต้านม ซึ่งโดยทั่วไป มารดาส่วนใหญ่หากได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม จะมีน้ำนมเพียงพอสำหรับทารก แต่การประเมินว่าทารกได้รับน้ำนมเพียงพอ มารดาจำเป็นต้องทราบลักษณะที่บ่งบอกว่าทารกได้รับน้ำนมเพียงพอ ได้แก่ การสังเกตว่าทารกกินนมแล้วรู้สึกอิ่ม หลับสบาย ไม่หงุดหงิดหรือร้องกวน ขับถ่ายได้ดี น้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์

? ? ? ? ? ? ? ?อย่างไรก็ตาม มีภาวะบางอย่างที่ส่งผลต่อการสร้างน้ำนมที่ทำให้น้ำนมมาช้าหรือมาน้อย ได้แก่ การมีรกค้าง การมีฮอร์โมนของต่อมใต้สมองต่ำ เบาหวาน หรือยาบางชนิด ภาวะเหล่านี้พบน้อย ดังนั้น การมีน้ำนมมาช้าหรือมาน้อยของมารดาจึงไม่ควรพบบ่อย หลักการให้คำปรึกษามารดาที่กังวลเรื่องน้ำนมไม่พอ คือ ควรประเมินความเสี่ยงที่อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำนมมาช้าหรือมาน้อยก่อน หากไม่มี ควรแนะนำการให้ทารกกระตุ้นดูดนมให้บ่อยพอ จัดท่าทารกให้นมให้เข้าเต้าและดูดนมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และให้ทารกดูดนมให้เกลี้ยงเต้า ซึ่งกระบวนการหลักเหล่านี้จะช่วยในเรื่องการสร้างน้ำนมให้เพียงพอได้

เอกสารอ้างอิง

1. The American of Obstetricians and Gynecologist, American Academy of Pediatrics. Breastfeeding handbook for physicians. 2^nd edition. 2014.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? การดูแลเต้านมเป็นสิ่งพื้นฐานในการให้นมลูกที่มารดาต้องทราบและดูแลได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม เต้านมมารดาปกติไม่ได้สกปรกหรือเปรอะเปื้อนเชื้อโรคใดๆ การดูแลความสะอาดเพียงเช็ดด้วยน้ำสะอาดก็เพียงพอ ไม่จำเป็นต้องล้างด้วยสบู่หรือเช็ดด้วยแอลกอฮอล์ เพราะจะทำให้หัวนมแห้ง ปราศจากน้ำมันที่หล่อลื่นที่สร้างจากต่อมไขมันบริเวณลานนม ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดการเจ็บหัวนมและหัวนมแตก นอกจากนี้ หากสบู่มีกลิ่นน้ำหอม อาจทำให้ทารกสับสนกับกลิ่นของหัวนม ลานนม และน้ำนมได้

? ? ? ? ? ? ? ?การใส่ชุดชั้นใน ควรใส่ชุดชั้นในที่ใช้สำหรับการให้นมที่ขนาดพอเหมาะไม่รัดแน่นจนเกินไป หลีกเลี่ยงการใช้ชุดชั้นในที่พยุงทรงที่มีโครงลวด เนื่องจากจะเสี่ยงต่อการที่โครงลวดจะไปกดทับเนื้อเยื่อของท่อน้ำนม เกิดการขังของน้ำนม และเกิดภาวะแทรกซ้อนท่อน้ำนมอุดตันหรือเต้านมอักเสบได้ หากมารดาใช้แผ่นซึมซับน้ำนมชนิดใช้แล้วทิ้ง ควรหลีกเลี่ยงชนิดที่เป็นขอบพลาสติก เนื่องจากอาจเสียดสีและทำให้เจ็บหัวนมได้ หากมารดาใช้แผ่นซึมซับน้ำนมชนิดใช้ซ้ำได้ ควรเปลี่ยนแผ่นซึมซับน้ำนมเมื่อมีน้ำนมชุ่ม เพื่อลดความอับชื้นที่เต้านม

เอกสารอ้างอิง

1. The American of Obstetricians and Gynecologist, American Academy of Pediatrics. Breastfeeding handbook for physicians. 2^nd edition. 2014.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? เรื่องที่ควรให้คำปรึกษาก่อนมารดากลับบ้าน ได้แก่

1. การจัดท่าในการให้นมลูกและการเข้าเต้า
2. ความถี่และระยะเวลาที่ให้นมลูก
3. การขับถ่ายของทารก
4. อาการตัวเหลืองในทารกแรกเกิด
5. อาการหรือความผิดปกติที่ต้องมาปรึกษาแพทย์
6. ข้อมูลของหน่วยงานที่สนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในพื้นที่ เบอร์โทรศัพท์ติดต่อ หรือสื่อสังคมออนไลน์ที่จะช่วยเหลือมารดาได้

? ? ? ? ?สำหรับลักษณะการให้คำปรึกษาอาจพิจารณาตามความเหมาะสม หากให้คำปรึกษาเป็นกลุ่ม มารดาในกลุ่มอาจแลกเปลี่ยนเรียนรู้ได้ข้อมูลที่หลากหลาย หากให้คำปรึกษารายบุคคล มารดาจะได้ข้อมูลที่ตรงกับเรื่องที่มีความต้องการรู้หรือตรงกับปัญหาเฉพาะเรื่อง การใช้แผ่นพับหรือการใช้วิดีโอสามารถอาจช่วยลดระยะเวลาในการให้คำปรึกษาลงและใช้กำลังที่น้อยลงได้

เอกสารอ้างอิง

1. The American of Obstetricians and Gynecologist, American Academy of Pediatrics. Breastfeeding handbook for physicians. 2^nd edition. 2014.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? การประสบความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ประเมินได้จากระยะเวลาของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว ไม่ได้วัดเฉพาะการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระยะแรก การให้ความใส่ใจติดตามดูแลทารกอย่างเป็นระยะๆ จะช่วยให้คำปรึกษาและแก้ปัญหาในระหว่างการให้นมลูกให้กับมารดาได้ ส่วนการเตรียมครอบครัวเพื่อให้เข้าใจและมีความพร้อมในการช่วยสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ควรมีการเตรียมตั้งแต่ในระยะก่อนการคลอด สำหรับหลักในการให้คำปรึกษาที่จะให้กับมารดา ควรมีหลักดังนี้

1. เข้าใจได้ง่าย
2. ตรงประเด็นหรือตรงกับเรื่องที่ต้องการสื่อสาร
3. คำนึงถึงค่านิยม วัฒนธรรม และความเชื่อในแต่ละสังคม

? ? ? ? ? ? ? ?การให้คำปรึกษาจำเป็นที่จะต้องคำนึงถึงสิ่งเหล่านี้ เนื่องจาก ในระยะหลังคลอดใหม่ๆ มารดาจะมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ซึ่งจะมีผลต่ออารมณ์ และมารดายังมีอาการอ่อนเพลียจากการคลอดด้วย ซึ่งจะทำให้มารดามีอาการต่อต้านหรือขาดความสนใจหากข้อมูลที่ให้มีมาก ไม่ตรงกับความต้องการหรือสิ่งที่มารดาอยากรู้ หรือขัดกับขนบธรรมเนียมประเพณี

เอกสารอ้างอิง

1. The American of Obstetricians and Gynecologist, American Academy of Pediatrics. Breastfeeding handbook for physicians. 2^nd edition. 2014.