รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? ในการให้นมบุตร มารดาควรสามารถให้นมบุตรได้หลายท่า เพื่อช่วยในการลดความเมื่อยล้าขณะให้นมและสะดวกในการทำกิจกรรมร่วมในระหว่างชีวิตประจำวัน โดยมีการศึกษาว่า หากมารดาสามารถให้นมลูกได้ตั้งแต่ 2 ท่าขึ้นไปก่อนกลับบ้านสัมพันธ์กับระยะเวลาเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่นานกว่า 1.5-1.7 เท่าในช่วงหกเดือนหลังคลอด¹ ดังนั้น การใส่ใจให้ความสำคัญกับการสอนท่าให้นมลูกให้แก่มารดาจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น

เอกสารอ้างอิง

1. Puapornpong P, Raungrongmorakot K, Manolerdtewan W, Ketsuwan S, Sinutchanan W. The Number of Infant Feeding Positions and the 6-Month Exclusive Breastfeeding Rates. J Med Assoc Thai 2015;98:1075-81.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? การเจ็บหัวนมพบได้บ่อยหลังคลอด ภาวะหัวนมขาดเลือดเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดอาการเจ็บหัวนมได้¹ ลักษณะของการเจ็บหัวนมจากภาวะหัวนมขาดเลือดจะมีอาการเมื่ออากาศเย็น หรือเป็นหลังการอาบน้ำที่หัวนมยังเปียกชื้นอยู่ และพบหลังจากทารกดูดนมและหัวนมยังเปียกชื้นอยู่เช่นกัน อาการเจ็บหัวนมจากการขาดเลือดจะมีอาการปวดจี๊ดที่หัวนม หากมีการสังเกตที่หัวนม จะพบว่า หัวนมจะสีซีดจางลงชั่วคราวในระยะสั้นๆ จากนั้นจะมีเลือดกลับไปเลี้ยง สีของหัวนมจะกลับแดงคล้ำเหมือนเดิม

? ? ? ? ? ? ปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับการพบการเจ็บหัวนมจากหัวนมขาดเลือด ได้แก่ การผ่าตัดบริเวณเต้านม มารดามีโรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันต้านตนเอง (autoimmune) และการใช้ยาบางชนิดในระหว่างการตั้งครรภ์ สำหรับการรักษา จะใช้การดูแลการปฏิบัติที่จะช่วยให้หัวนมอบอุ่น ไม่เย็นหรือเปียกชื้น โดยใส่เสื้อผ้าหรือชุดชั้นในที่ช่วยรักษาอุณหภูมิที่หัวนมไม่ให้เย็นเกินไป เช็ดตัวและหัวนมให้แห้งเสมอหลังอาบน้ำ เช็ดหัวนมให้แห้งหลังทารกกินนม ซึ่งโดยมากการปฏิบัติตัวที่เหมาะสมจะช่วยป้องกันและลดอาการได้? แต่หากอาการเป็นมากหรือการปรับพฤติกรรมยังไม่ช่วย อาจพิจารณาการใช้ยา calcium channel blocker ได้แก่ nifedipine ในการรักษา²

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.
2. Buck ML, Amir LH, Cullinane M, Donath SM, Team CS. Nipple pain, damage, and vasospasm in the first 8 weeks postpartum. Breastfeed Med 2014;9:56-62.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? การเจ็บหัวนมนั้นมักเกิดขึ้นกับมารดาในช่วงให้นมลูกหลังคลอด โดยทั่วไปหัวนมมารดาที่จะไวต่อการตอบสนองระหว่างการตั้งครรภ์จากการมีระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่สูง หลังคลอดเมื่อระดับฮอร์โมนลดลง? อาการเจ็บหัวนมขณะทารกดูดนมจะลดลงเมื่อเวลาผ่านไป และจะค่อยๆ หายไปภายในหนึ่งสัปดาห์ แต่หากอาการเจ็บหัวนมยังมีอยู่มากและต่อเนื่องเกินหนึ่งสัปดาห์จำเป็นต้องมีการหาสาเหตุเพิ่มเติม ซึ่งส่วนใหญ่ร้อยละ 80 เป็นจากการจัดท่าและการเข้าเต้าที่ไม่เหมาะสม ซึ่งวิธีการตรวจสอบ คือ ต้องสังเกตมารดาขณะให้นมลูกว่ามีท่าการให้นมและการเข้าเต้าที่เหมาะสมหรือไม่ ได้แก่ ทารกอ้าปากกว้างขณะเข้าเต้า ประกบและอมหัวนมและลานนมด้านล่างมากกว่าด้านบน ศีรษะทารกควรเงยเล็กน้อยโดยอยู่ในแนวเดียวกันกับลำตัวที่ได้รับการประคองอย่างมั่นคงและแนบชิดติดลำตัวมารดา¹ ข้อสังเกต มารดาไม่ความก้มหลังหรือเกร็งมือหรือแขนระหว่างให้นมมากเกินไป เนื่องจากอาจทำให้เหนื่อยล้า เมื่อย และท้อแท้ในการให้นมแม่ได้ ควรมีการหนุนหมอนหรือผ้ารองรับข้อมือหรือแขนให้วางสบายๆ เพื่อสามารถให้นมแม่ได้อย่างผ่อนคลายและยาวนาน การเอาใจใส่ในเรื่องความสะดวกสบายในการให้นมนี้เป็นจุดเรื่องต้นที่สำคัญในการให้นมแม่ โดยให้ยึดหลัก ?ผ่อนคลาย สบาย และสะดวกกับนมแม่?

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? การเจ็บหัวนมเป็นอาการที่พบได้บ่อยหลังคลอด โดยสาเหตุของการเจ็บหัวนมของมารดาในการให้นมลูกมีได้หลายสาเหตุ ได้แก่ การจัดท่าให้นมลูกที่ไม่เหมาะสม การเข้าเต้าที่ไม่ถูกวิธี ทารกมีภาวะลิ้นติด มารดามีน้ำนมมากเกินไป การเป็นแผล อักเสบและการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา และภาวะขาดเลือดไปเลี้ยงที่หัวนมขณะมีอากาศเย็น¹ มีรายงานว่าพบการเจ็บหัวนมร้อยละ 38 ในมารดาหลังคลอดหนึ่งเดือน ซึ่งอาการจากสาเหตุเหล่านี้ส่งผลต่อมารดาโดยทำให้เกิดการนอนไม่หลับ อาการเครียด รวมถึงอาการซึมเศร้าหลังคลอดได้ และเมื่ออาการเหล่านี้บรรเทาหรือลดลง ภาวะเครียดของมารดาก็กลับเข้าสู่ภาวะปกติ² จะเห็นว่า ปัญหาที่หลายคนอาจมองเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่ความจริงมีขนาดปัญหาที่ใหญ่ ที่ส่งผลต่อสุขภาพกายและสุขภาพใจของมารดา รวมทั้งเป็นสาเหตุที่ทำให้มารดาหยุดการให้นมแม่ก่อนเวลาที่เหมาะสม จึงควรเป็นอย่างยิ่งที่บุคลากรทางการแพทย์ไม่ควรละเลย

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.
2. Buck ML, Amir LH, Cullinane M, Donath SM, Team CS. Nipple pain, damage, and vasospasm in the first 8 weeks postpartum. Breastfeed Med 2014;9:56-62.

?