รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ปกติแล้ว ทารกหลังคลอดจะมีน้ำหนักลดลงทุกราย เนื่องจากขณะอยู่ในครรภ์และคลอดใหม่ ทารกจะแช่อยู่ในน้ำคร่ำ แต่เมื่อคลอดออกมาแล้ว น้ำจากผิวหนังจะระเหยออกไป ร่วมกับในช่องปอดจะมีอากาศเข้าไปแทนที่น้ำที่จะมีอยู่ในปอดทารกขณะที่ทารกอยู่ในครรภ์ และเมื่อแรกคลอดออกมา ทารกต้องปรับตัวรับสารอาหารจากการกินนมแทนที่จะได้รับจากการแลกเปลี่ยนสารอาหารผ่านเลือดจากรกของทารกในครรภ์มารดา กระเพาะของทารกจะเล็ก และค่อย ๆ ขยายตัว ดังนั้น การกินนมในระยะแรกจึงกินนมในปริมาณที่เล็กน้อยที่เหมาะสมกับขนาดของกระเพาะทารก และสอดคล้องกับปริมาณน้ำนมของมารดาที่ผลิตในระยะแรก แต่หากระหว่างหลังคลอดขณะอยู่โรงพยาบาล ทารกมีแนวโน้มจะมีน้ำหนักลดลงมาก สิ่งนี้อาจเป็นสิ่งที่บอกถึงความเสี่ยงในการหยุดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวได้ มีการศึกษาพบว่า การเก็บข้อมูลน้ำหนักทารกที่ลดลงขณะอยู่ที่โรงพยาบาลหลังคลอดสามารถทำนายการหยุดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวได้¹ เนื่องจากหากทารกน้ำหนักลดลงมากจะสร้างความวิตกกังวลให้กับมารดา และในทารกที่กินนมแม่ได้ไม่เพียงพอในระยะแรกจะมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะตัวเหลืองเพิ่มขึ้น เมื่อมีน้ำหนักลดมากหรือมีภาวะตัวเหลืองสูงขึ้น ทารกอาจได้รับการให้ยาหรืออาหารอื่นเพิ่มขึ้น ทำให้อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวลดลง

เอกสารอ้างอิง

1. Flaherman VJ, Schaefer EW, Kuzniewicz MK, Li S, Walsh E, Paul IM. Newborn Weight Loss During Birth Hospitalization and Breastfeeding Outcomes Through Age 1 Month. J Hum Lact 2017;33:225-30.

??????????????? รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ? ปัจจุบัน ค่านิยมในการปั๊มนมแล้วป้อนให้กับทารกเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ในทุกสังคมรวมทั้งในประเทศไทย แม้ว่าการที่ลูกยังคงได้กินนมแม่ยังคงได้รับประโยชน์ส่วนหนึ่ง แต่ในกระบวนการกินนมแม่จากเต้านมนั้นยังช่วยในการพัฒนาการของทารกในหลาย ๆ ด้าน เพราะระหว่างที่ทารกดูดนมแม่ หากมารดาได้โอบกอดทารกเนื้อแนบเนื้อจะช่วยในการพัฒนาความเชื่อมโยงของระบบประสาท การสบตากันระหว่างมารดาและทารก การหยอกล้อ พูดคุย กระตุ้นพัฒนาการของทารกในด้านภาษา ความอบอุ่นในอ้อมอกมารดาเพิ่มความมั่นคงในอารมณ์ และการที่ทารกสามารถควบคุมการกินนมได้ตามที่ต้องการนั้น สามารถป้องกันภาวะอ้วนที่พบเพิ่มขึ้นเมื่อทารกเจริญเติบโตขึ้นได้ การปั๊มนมนั้น มารดามักต้องใช้ขวดนมในการป้อนทารก¹ หากผู้ป้อนไม่ใช่มารดา ขาดการเอาใจใส่ ป้อนนมทุกครั้งที่ทารกร้อง ประโยชน์ที่ได้จากกระบวนการกินนมแม่จากเต้านมจะลดลง นอกจากนี้ การให้ทารกดูดนมจากเต้าจะทำให้น้ำนมเกลี้ยงเต้าได้ดีที่สุด ลดการเกิดการขังของน้ำนม เต้านมอักเสบ ที่จะลุกลามไปเป็นฝีที่เต้านมได้

เอกสารอ้างอิง

1. Felice JP, Geraghty SR, Quaglieri CW, Yamada R, Wong AJ, Rasmussen KM. “Breastfeeding” but not at the breast: Mothers’ descriptions of providing pumped human milk to their infants via other containers and caregivers. Matern Child Nutr 2017.

??????????????? รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ?เป็นที่ทราบกันดีว่า ขณะที่ทารกดูดนมแม่ ทารกจะรู้สึกอบอุ่น สงบ และปลอดภัยในอ้อมอกของมารดา เมื่อทารกต้องได้รับการฉีดวัคซีนหรือเจาะเลือด หากทารกกินนมแม่จะช่วยลดความรู้สึกเจ็บปวดระหว่างการฉีดวัคซีนหรือทำหัตถการได้ โดยมีการศึกษาเปรียบเทียบกลุ่มทารกที่กินนมแม่กับกลุ่มควบคุม เมื่อทำการฉีดวัคซีน พบว่า ทารกที่กินนมแม่มีระยะเวลาที่ร้องไห้สั้นกว่า อัตราการเพิ่มขึ้นของการเต้นของหัวใจของทารกน้อยกว่า คะแนนความเจ็บปวดจากการทำหัตถการน้อยกว่า และการลดลงของค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในกระแสเลือดลดลงน้อยกว่า ซึ่งสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ แสดงถึง การให้ลูกกินนมแม่ช่วยลดความเจ็บปวดของลูกขณะทำหัตถการลงได้¹ อย่างไรก็ตาม การเลือกนำมาปฏิบัติใช้ ควรมีการเตรียมความพร้อมของมารดาระหว่างการทำหัตถการด้วย ควรเลือกปฏิบัติเฉพาะมารดาที่มีความพร้อม เพราะบางครั้งมารดาบางคนกลัวเข็มหรือกลัวเลือด เมื่อฉีดวัคซีนหรือเจาะเลือดลูก มารดาอาจเป็นลม ซึ่งอาจทำให้เกิดสภาพการณ์ที่ต้องการการดูแลทั้งมารดาและทารกก็เป็นได้

เอกสารอ้างอิง

1. Erkul M, Efe E. Efficacy of Breastfeeding on Babies’ Pain During Vaccinations. Breastfeed Med 2017.

??????????????? รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? สภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป การแข่งขันทางด้านเศรษฐกิจ และการที่ต้องดิ้นรนหารายได้ ทำให้ความสัมพันธ์ในครอบครัวลดน้อยลง ปัญหาของสตรีที่ถูกทารุณกรรมทางเพศในวัยเด็กพบเพิ่มขึ้นตามชาติตะวันตก เมื่อสตรีที่ถูกทารุณกรรมทางเพศตั้งแต่ในวัยเด็กเจริญเติบโตขึ้น ตั้งครรภ์และให้นมบุตร การให้นมบุตรอาจทำให้มารดามีความรู้สึกหรือระลึกถึงการทำทารุณกรรมในขณะวัยเด็กได้ เนื่องจากบางครั้ง ขณะให้นมลูก มารดาจะมีการเจ็บหัวนม ซึ่งมีการศึกษาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในกลุ่มสตรีที่ถูกทารุณกรรมทางเพศในวัยเด็กพบว่า สตรีเหล่านี้จะมีปัญหาในระหว่างการให้นมลูกมากกว่าสตรีทั่วไป และพบภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ เต้านมอักเสบมากกว่าด้วย¹ บุคลากรทางการแพทย์หากได้ประวัติมารดาที่มีความเสี่ยงนี้ ควรใส่ใจทั้งในด้านจิตใจและกระบวนการในการให้นมลูกของมารดาเหล่านี้ เพื่อช่วยให้คำปรึกษาที่เหมาะสม แก้ไขอาการเจ็บปวดเต้านมขณะให้นมลูกที่จะไปกระตุ้นความทรงจำที่เลวร้ายในอดีต ซึ่งหากมีการดูแลที่เหมาะสม น่าจะลดปัญหาที่พบในมารดากลุ่มนี้ได้

เอกสารอ้างอิง

1. Elfgen C, Hagenbuch N, Gorres G, Block E, Leeners B. Breastfeeding in Women Having Experienced Childhood Sexual Abuse. J Hum Lact 2017:890334416680789.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?การตั้งครรภ์ในวัยรุ่นพบเป็นปัญหาที่เพิ่มขึ้นทั่วโลกรวมทั้งในประเทศไทย อัตราการตั้งครรภ์ของมารดาในวัยรุ่นในประเทศไทยพบร้อยละ 14.8¹? โดยระหว่างการตั้งครรภ์มารดาวัยรุ่นมักมีความเสี่ยงจากการคลอดก่อนกำหนดและทารกน้ำหนักตัวน้อย หลังคลอดการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในมารดากลุ่มนี้ มีความจำเป็น จากที่มีการศึกษาพบว่า อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในกลุ่มมารดาวัยรุ่นต่ำ² ส่วนหนึ่งน่าจะเกิดการที่มารดามีภาวะแทรกซ้อนระหว่างการตั้งครรภ์และการคลอด ทำให้มีโอกาสที่ทารกจำเป็นต้องได้รับการดูแลที่หอทารกป่วยวิกฤตสูงกว่า ดังนั้น บุคลากรทางการแพทย์ผู้ให้การดูแลควรมีการเตรียมการ แนะนำ ให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิดในกรณีที่การคลอดอาจมีภาวะแทรกซ้อน ทำให้การเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มีความลำบาก อย่างไรก็ตาม การเตรียมการที่ดีตั้งแต่ในระยะฝากครรภ์ เอาใจใส่ให้คำปรึกษามารดาและครอบครัวเกี่ยวกับประโยชน์และความสำคัญของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ น่าจะช่วยสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในมารดาวัยรุ่นได้

เอกสารอ้างอิง

1. Puapornpong P, Raungrongmorakot K, Manolerdtewan W, Ketsuwan S, Wongin S. Teenage pregnancy and exclusive breastfeeding rates. J Med Assoc Thai 2014;97:893-8.
2. Edwards R, Peterson WE, Noel-Weiss J, Shearer Fortier C. Factors Influencing the Breastfeeding Practices of Young Mothers Living in a Maternity Shelter. J Hum Lact 2017:890334416681496.