รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? สัญชาตญาณความเป็นแม่แม้เป็นเรื่องของธรรมชาติ แต่การเข้าใจกระบวนการที่จะส่งผลให้เกิดสัญชาตญาณของความเป็นแม่ที่พบแตกต่างกันในมารดาแต่ละคน ก็เป็นเรื่องที่น่าสนใจ และอาจเป็นคำถามทางการแพทย์ที่ต้องการคำอธิบายที่จะตอบคำถามนี้ สัญชาตญาณความเป็นแม่นั้นจะประกอบด้วยความรักความห่วงใยลูกและการปฏิบัติดูแลที่ต้องการให้ทารกได้รับอาหารที่ดีและเหมาะสมที่สุด ซึ่งก็คือการให้ลูกได้กินนมแม่ ในเรื่องความรักความห่วงใยและการให้ลูกกินนมแม่นั้นมีความสัมพันธ์กันโดยอธิบายผ่านกลไกของฮอร์โมนออกซิโทซิน การคิดถึงหรือเป็นห่วงเป็นใยทารกจะกระตุ้นการทำงานของออกซิโทซิน ดังนั้นฮอร์โมนออกซิโตซินเป็นฮอร์โมนที่ถูกเรียกว่า ฮอร์โมนแห่งความรัก เมื่อมีการหลั่งของฮอร์โมนออกซิโทซินก็จะช่วยในการหลั่งของน้ำนมและช่วยในการที่มารดาจะให้นมแม่แก่ลูก ในทางกลับกัน การดูดนมของทารกก็จะช่วยกระตุ้นฮอร์โมนออกซิโทซิน มีการศึกษาสนับสนุนในเรื่องนี้ โดยพบว่า ระยะของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นั้นมีความสัมพันธ์กับสัญญาตญาณความเป็นแม่ ก็คือ หากทารกกินนมแม่นานจะพบสัญญาตญาณความเป็นแม่ได้นานกว่าและความผูกพันระหว่างมารดาและทารกจะมีมากและนานกว่า 1 ซึ่งส่งผลดีต่อการดูแลเอาใจใส่ทารกและเพิ่มอัตราการรอดชีวิตของทารกด้วย
เอกสารอ้างอิง
Weaver JM, Schofield TJ, Papp LM. Breastfeeding duration predicts greater maternal sensitivity over the next decade. Dev Psychol 2018;54:220-7.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? การสื่อสารที่เผยแพร่ข้อมูลเรื่องนมแม่ ประโยชน์ของนมแม่ ความสำคัญของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และความจำเป็นที่ต้องเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวหกเดือน รวมทั้งข้อมูลวิธีการส่งเสริม สนับสนุน และปกป้องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ หากมีการสื่อไปในสังคมไม่ว่าด้วยวิธีการใด ๆ ก็ตาม ทั้งที่เป็นรูปแบบของสื่อหนังสือ หนังสือพิมพ์ที่เป็นรูปแบบดั้งเดิมที่ใช้กันมานาน ต่อมาก็มีการใช้สื่อวิทยุ โทรทัศน์ และในปัจจุบันการใช้สื่อยังรวมถึงสื่อที่อยู่ในอินเตอร์เน็ตและสื่อสังคมออนไลน์อีกด้วย สื่อเหล่านี้มีอิทธิพลต่อการรับรู้ของคนในสังคม ซึ่งจะมีผลต่อการตัดสินใจในการดำเนินนโยบายของรัฐบาล1 ที่จะส่งต่อการดำเนินงานมาสู่องค์กรภาครัฐ และยังมีผลต่อหน่วยงานในภาคเอกชนด้วย เช่น การสนับสนุนในการสร้างมุมนมแม่ในศูนย์การค้าและที่สาธารณะ ก็สามารถสร้างให้เกิดกระแสในการสนับสนุนการจัดมุมนมแม่ในสถานประกอบการหรือหน่วยงานภาคเอกชนได้ ดังนั้น การมองเห็นความสำคัญของการสื่อสาร โดยสื่อให้ตรงจุดตรงประเด็น และสื่อโดยสื่อที่เอื้อให้คนเข้าถึงและรับรู้ได้ จะสามารถสร้างกระแสและชักนำการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ให้ดีขึ้นได้
เอกสารอ้างอิง
DeMarchis A, Ritter G, Otten J, Johnson D. Analysis of Media Coverage on Breastfeeding Policy in Washington State. J Hum Lact 2018;34:156-63.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? หลังคลอดโดยทั่วไปจะมีการชั่งน้ำหนักทารกทันที ซึ่งน้ำหนักทารกที่วัดได้จากการชั่งในครั้งแรกเมื่อหลังคลอดใหม่ ๆ จะมีค่าสูงกว่าน้ำหนักทารกเมื่อชั่งในช่วงเวลาต่อมา สิ่งนี้แสดงว่าทารกมีน้ำหนักลดลง แต่เหตุผลของการลดลงของน้ำหนักทารกแรกเกิดนั้นมีสาเหตุมาจากการชั่งทารกที่คลอดมาตั้งแต่ในระยะแรก ทารกจะแช่อยู่ในน้ำคร่ำ ทำให้ปริมาณน้ำในร่างกายของทารกมีสัดส่วนที่สูง แต่เมื่อเวลาผ่านไป มีการระบายน้ำออกจากปอดทารกขณะหายใจ ทารกมีการขับถ่ายทั้งปัสสาวะและอุจจาระ และยังมีการระเหยของน้ำจากผิวหนังของทารกที่จะแห้งขึ้น ขณะทารกกระเพาะทารกยังมีขนาดเล็ก และมีความต้องการนมในปริมาณที่น้อย ทำให้ภาพรวมของน้ำหนักทารกลดลง แล้วทารกจะน้ำหนักลดลงไปถึงเมื่อไร โดยทั่วไปแล้วน้ำหนักทารกจะลดลงในช่วงสัปดาห์แรกและอัตราการลดมักลดไม่เกินร้อยละ 7 1 อย่างไรก็ตาม หลังจากที่ทารกเริ่มปรับตัว กระเพาะทารกเริ่มขยายขนาดขึ้น ทารกจะเริ่มมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นและมากกว่าน้ำหนักแรกคลอดราวสองสัปดาห์หลังคลอด ความเข้าใจธรรมชาติเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญที่จะไม่ก่อให้เกิดความวิตกกังวลในมารดาและบุคลากรทางการแพทย์ ซึ่งทำให้การดูแลให้ทารกได้กินนมแม่ได้ตามปกติโดยปราศจากความกลัวว่าน้ำหนักทารกลดลงเพราะน้ำนมไม่เพียงพอที่พบเป็นปัญหาใหญ่ในการหยุดการให้นมแม่หรือการใช้นมผงดัดแปลงสำหรับทารกร่วมด้วย
เอกสารอ้างอิง
DiTomasso D, Paiva AL. Neonatal Weight Matters: An Examination of Weight Changes in Full-Term Breastfeeding Newborns During the First 2 Weeks of Life. J Hum Lact 2018;34:86-92.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? การเริ่มต้นการให้ลูกได้กินนมแม่นั้น แม้ว่าจะเป็นกระบวนการตามธรรมชาติ ซึ่งเกิดขึ้นตามสัญชาตญาณในช่วงระยะเวลาหลังคลอด ในสมัยก่อน การคลอดเกิดขึ้นที่บ้าน หลังคลอดมารดาก็มักจะนำทารกมาอยู่ที่อกและกระตุ้นให้ลูกได้กินนม โดยกระบวนการนี้เกิดขึ้นด้วยความผ่อนคลายของมารดาหลังคลอดเมื่อผ่านพ้นระยะของการคลอดที่มีอาการเจ็บครรภ์อย่างต่อเนื่อง มีความถี่ของการเจ็บครรภ์และความรุนแรงของการเจ็บครรภ์ที่มีเพิ่มขึ้นตลอดนั้นได้ลดลงแล้ว ?มีการเปิดโอกาสให้ทารกได้อยู่ร่วมกับมารดาในช่วงเวลาหลังคลอดอย่างเต็มที่ที่จะส่งเสริมกระบวนการการปรับตัวของทารกที่จะคืบคลานจากอกแม่ไปสู่เต้านมในบรรยากาศที่สงบและไม่มีการรบกวนมารดาและทารกในระหว่างกระบวนการนี้ บรรยากาศหรือสถานการณ์เหล่านี้ได้สนับสนุนการดูดนมของทารกได้เองตามสัญชาตญาณ แต่ในปัจจุบัน การคลอดที่มีกระบวนการดูแลที่ต้องมีขั้นตอนในการตรวจทารกและดูแลมารดาที่หลากหลาย ส่งผลกระทบหรือรบกวนการเปิดโอกาสที่จะให้ทารกอยู่กับมารดาโดยสงบ ผ่อนคลาย และให้เวลาให้ทารกปรับตัวพร้อมในการดูดนมลดลง ดังนั้น การจัดการที่จะปรับหรือช่วยเหลือกลไกที่มีอยู่ตามธรรมชาติให้ทารกเริ่มกินนมแม่ได้จึงต้องมีการดูแล สรรสร้างความเข้าใจในกระบวนการเหล่านี้ให้ทั้งมารดาและบุคลากรทางการแพทย์ 1 เพื่อที่จะการเริ่มต้นการกินนมแม่เกิดขึ้นได้ และเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่พอเหมาะคือในหนึ่งชั่วโมงแรกหลังคลอดโดยจัดความสำคัญของการให้ลูกได้กินนมแม่ให้มีลำดับความสำคัญมาเป็นลำดับแรก
เอกสารอ้างอิง
Edwards ME, Jepson RG, McInnes RJ. Breastfeeding initiation: An in-depth qualitative analysis of the perspectives of women and midwives using Social Cognitive Theory. Midwifery 2018;57:8-17.
เรื่องนำทาง
แหล่งความรู้ เกี่ยวกับสูติ-นรีเวช (Obstetrics-Gynecology)
