รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
การประเมินการให้นมลูกโดยการสังเกตอาการแสดงของการให้นมลูกที่มีประสิทธิภาพของมารดาและทารก1 สังเกตได้จาก
อาการแสดงของมารดา ได้แก่ การเริ่มมีน้ำนมมามากในวันที่ 3-4 หลังคลอด มารดารู้สึกมีแรงดูดดึงหัวนมขณะลูกดูดนมแต่ไม่เจ็บ มารดารู้สึกมีมดลูกเกร็งหรือหดรัดตัวร่วมกับมีน้ำคาวปลาไหลออกเพิ่มขึ้นขณะลูกดูดนมซึ่งจะพบได้ในสัปดาห์หลังคลอด มารดารู้สึกง่วงนอนหรือผ่อนคลายขณะให้นมลูก มารดาหิวกระหายน้ำ มารดารู้สึกเต้านมเบาหรือนุ่มขึ้นหลังการให้นม มารดาอาจรู้สึกเสียวหรือร้อนวูบบริเวณเต้านม และขณะที่ทารกดูดนมจากเต้านมข้างหนึ่งมีน้ำนมไหลจากเต้านมอีกข้างหนึ่งอาการแสดงของทารก ได้แก่ ทารกเข้าเต้าได้ไม่ยาก ทารกดูดนมถี่โดยอาจพร้อมกับมีการกลืนน้ำนม ได้ยินเสียงทารกกลืนน้ำนม สามารถนำทารกออกจากเต้าได้ง่ายหลังกินนม โดยหลังกินนมทารกรู้สึกอิ่ม ทารกมีการขับถ่ายอย่างน้อย 3 ครั้งและมีการปัสสาวะ 6-8 ครั้งใน 24 ชั่วโมงหลังจากวันที่สี่หลังคลอด
เอกสารอ้างอิง
Morton J, Hall JY, Pessl M. Five steps to improve bedside breastfeeding care. Nurs Womens Health 2013;17:478-88.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
การประเมินการให้นมลูกโดยใช้การจดบันทึกการให้นมลูก ซึ่งจะมีการจดบันทึกเวลาการกินนมในแต่ละครั้ง จำนวนครั้งของการกินนมต่อวัน จำนวนครั้งของการปัสสาวะและอุจจาระ เพื่อเป็นข้อมูลในการติดตามความเพียงพอในการให้นมแม่ โดยมีการศึกษาในประเทศไทยที่พบว่า การนับจำนวนครั้งของการให้นมทารกอย่างง่ายมีประโยชน์ใกล้เคียงกับการจดบันทึกระยะเวลาของการดูดนมของทารกในแต่ละครั้งในการประเมินการกินนมแม่ของทารก1
เอกสารอ้างอิง
Drewett RF, Woolridge MW, Jackson DA, et al. Relationships between nursing patterns, supplementary food intake and breast-milk intake in a rural Thai population. Early Hum Dev 1989;20:13-23.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
การประเมินการให้นมลูกโดยใช้ Neonatal Eating Assessment tool คำย่อของการประเมินการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่โดยวิธีนี้ เรียกว่า NeoEat-breastfeeding ใช้ประเมินทารกที่อายุน้อยกว่า 7 เดือน ซึ่งจะมีการประเมินพฤติกรรมการกินนมของทารกที่ได้จากการรายงานของมารดาหรือบิดา โดยหัวข้อพฤติกรรมของทารกที่ประเมินจะมีทั้งหมด 62 หัวข้อ หัวข้อที่ใช้ในการประเมินได้แก่ การประเมินระบบความพร้อมในการกิน การขับถ่าย และการนอนของทารก 14 หัวข้อ การประเมินความสามารถในการกินนมได้นานและอาการเหนื่อยระหว่างหรือหลังการกินนม 10 หัวข้อ การประเมินอาการไม่สบายในหลอดอาหารทารก 10 หัวข้อ การประเมินอาการไม่สบายในกระเพาะทารกจากการสำรอกนมหรือระหว่างนอนหงายราบ 6 หัวข้อ การประเมินการทำงานของกระเพาะและลำไส้จากการขับถ่ายยาก 7 หัวข้อ การประเมินประสิทธิภาพในการกินนมและการสำลัก 8 หัวข้อ การประเมินอาการที่เป็นปัญหาในระหว่างการกินนมแม่และความจำเป็นต้องใช้ท่อให้อาหาร (feeding tube) 7 หัวข้อ แต่ละหัวข้อมีคะแนนย่อย 5 คะแนน คะแนนรวมทั้งหมด 310 คะแนน ใช้เวลาประเมินราว 5-10 นาที1 หากทารกมีคะแนนการประเมินสูง แสดงว่าทารกมีปัญหาในการกินนมแม่มาก แบบประเมินจะรายงานพฤติกรรมของทารกที่มีปัญหาในการเลี้ยงลูกได้ชัดเจน เป็นประโยชน์ในการแปลผลพฤติกรรมของทารกสู่การตัดสินใจทางคลินิกในการช่วยเหลือ หรือแก้ไขปัญหาการกินนมแม่ของทารก 2
เอกสารอ้างอิง
Pados BF, Park J, Thoyre SM. Neonatal Eating Assessment Tool-Breastfeeding: Reference Values for Infants Less Than 7 Months old. J Hum Lact 2019:890334419869598.
Pados BF, Thoyre SM, Estrem HH, Park J, McComish C. Factor Structure and Psychometric Properties of the Neonatal Eating Assessment Tool-Breastfeeding. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2018;47:396-414.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
วิธีที่ใช้ประเมินการให้นมลูกอย่างง่าย หรือใช้ประเมินเบื้องต้นข้างเตียง อาจใช้การประเมินโดยใช้หลักคำย่อ ABC1 ซึ่งได้แก่
A คือ attachment หมายถึงการอ้าปากอมหัวนมและลานนมซึ่งก็คือ การเข้าเต้า B คือ breast milk production หมายถึงการสร้างน้ำนม C คือ calorie หมายถึงพลังงานที่ทารกได้รับ
ซึ่งการประเมินนี้ใช้หลักคิดที่ว่า หากทารกเข้าเต้าได้ดี มารดามีการสร้างน้ำนมดี และทารกกินนมแม่ได้ตามความต้องการ ทารกจะได้รับพลังงานที่เพียงพอ จะส่งผลให้ทารกเจริญเติบโตและมีพัฒนาการตามเกณฑ์ นั่นคือแสดงถึงผลการประเมินการเลี้ยงลูกนมแม่น่าจะดี
เอกสารอ้างอิง
Morton J, Hall JY, Pessl M. Five steps to improve bedside breastfeeding care. Nurs Womens Health 2013;17:478-88.
เรื่องนำทาง
แหล่งความรู้ เกี่ยวกับสูติ-นรีเวช (Obstetrics-Gynecology)
