รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นั้น มีปัจจัยที่สำคัญหลักคือ การปฏิบัติตามบันได 10 ขั้นสู่ความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ซึ่งเน้นการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่ดี ได้แก่ การเริ่มให้ลูกดูดนมแม่ในชั่วโมงแรกหลังเกิด การให้ทารกได้สัมผัสเนื้อแนบเนื้อกับมารดา ประเมินเต้านม ประเมินช่องปากทารกและภาวะลิ้นติด การเข้าเต้า การจัดท่าให้นมที่เหมาะสม จากนั้นประเมินการให้นมของมารดาก่อนกลับบ้าน รวมทั้งวางแผนเตรียมความพร้อมของมารดาเมื่อกลับบ้าน สอนทักษะที่จำเป็น คือ การบีบเก็บน้ำนมด้วยมือ หรือบางรายอาจจำเป็นต้องสอนการป้อนน้ำนมด้วยถ้วย และต้องมีการนัดติดตามเพื่อประเมินผลด้วยเสมอ

??????????? จะเห็นว่า ?บุคลากรที่ทำหน้าที่ส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ จะเป็นเสมือนผู้ประสานเชื่อมโยง ความสามารถของแม่ให้การตอบสนองความต้องการของลูกได้อย่างเหมาะสม?

เอกสารอ้างอิง

การบรรยาย Key skills for successful breastfeeding ของ รศ.พญ.กุสุมา ชูศิลป์, ผศ.ฉันทิกา จันทร์เปีย, ชญาดา สามารถ, พรปวีณ์ พูนสวัสดิ์ ในงานประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 3 กันยายน 58

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ?สิ่งมีชีวิตที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะมีระยะเวลาการเลี้ยงลูกนานเท่าใด มีการศึกษาหลากหลาย ซึ่งระยะการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อาจดูจาก ระยะเวลาที่น้ำหนักตัวของลูกของสิ่งมีชีวิตแรกเกิดมีน้ำหนักเท่ากับ 4 เท่า หรือระยะเวลาเท่ากับ 6 เท่าของระยะเวลาของการตั้งครรภ์ หรือระยะเวลาที่ลูกของสิ่งมีชีวิตมีฟันแท้ขึ้น ซึ่งล้วนแล้วแต่ประมาณ 2 ปีหรือนานกว่านั้น

??????????? อย่างที่ทราบกันดีแล้วว่า นมแม่มีประโยชน์อย่างมากโดยเฉพาะในลดความเสี่ยงต่อโรคภัยไข้เจ็บ ในกรณีที่มีการหยุดให้นมแม่ไปแล้ว เมื่อต้องการจะให้นมแม่ใหม่ จึงต้องมีการเรียกนมแม่กลับคืน (relactation)

? ? ? ? ? ? การเรียกนมแม่กลับคืนสามารถทำได้ แต่ต้องใช้เวลาและความตั้งใจ ยิ่งระยะเวลาที่หยุดนมแม่นาน ความสำเร็จจะลดลง ซึ่งการเริ่มต้นต้องมีการเตรียมมารดา และต้องมีแพทย์เป็นผู้ดูแลช่วยเหลือ

? ? ? ? ?ในกรณีหยุดนมแม่ยังไม่นาน การช่วยเหลือเริ่มต้นด้วย การให้ลูกกระตุ้นดูดนม/บีบหรือปั๊มนมบ่อยๆ วันละ 8-12 ครั้ง หากน้ำนมมาเน้นการดูดให้เกลี้ยงเต้า โดยทั่วไป ระยะเวลาที่น้ำนมจะเริ่มมาใช้เวลาราว 3 สัปดาห์ และน้ำนมจะเริ่มพอที่ให้นมลูกได้เมื่อครบ 1 เดือน สำหรับการใช้ยากระตุ้นน้ำนม อาจใช้ในบางรายที่กระตุ้นดูดนมบ่อย แล้วยังไม่ได้ผล

? ? ? ? ? แต่หากหยุดไปนาน การเตรียมมารดาอาจจะต้องเพิ่มการกินยาคุมกำเนิด เพื่อทำให้มารดามีฮอร์โมนสูงเสมือนมีการตั้งครรภ์ แล้วหยุดยาเพื่อให้เหมือนการคลอด จากนั้นจึงเริ่มกระตุ้นน้ำนมด้วยการให้ลูกกระตุ้นดูดนมในกระบวนการเดียวกันกับกรณีที่หยุดนมแม่ไม่นาน

เอกสารอ้างอิง

การบรรยาย Relactation ของ พญ.สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ ในงานประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 3 กันยายน 58

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? เมื่อสตรีทำงานนอกบ้านเพิ่มขึ้น บทบาทของสถานประกอบการที่มีส่วนร่วมในการส่งเสริมหรือสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมจึงมีความเด่นชัดขึ้น ตัวอย่างของสถานประกอบการที่มีการบริหารจัดการเรื่องการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้เป็นอย่างดี ได้แก่?

บริษัทไทยซัมมิทฮาร์เนส ซึ่งมีกระบวนการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างครบวงจร ได้แก่

• มีการขึ้นทะเบียนพนักงานตั้งครรภ์ เพื่อจะทราบว่า ตั้งครรภ์กี่เดือน ฝากครรภ์ที่ไหน คลอดเมื่อไร จะเลี้ยงลูกอย่างไร
• เปลี่ยนงานให้มีความปลอดภัยทั้งแม่และลูก
• จัดการฝึกอบรมดูแลครรภ์และการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เมื่อมารดามีอายุครรภ์ 3 เดือน
• จัดการฝึกอบรมจิตปัญญาในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ (mindfulness of breastfeeding) เมื่อมารดามีอายุครรภ์ 6 เดือน
• เมื่อมารดาคลอด จะมีการร่วมแสดงความยินดีกับการคลอดในช่วงระยะหลังคลอด
• มีสนับสนุนเรื่องมุมนมแม่ และอุปกรณ์ในการเก็บน้ำนม
• มีการให้ประกาศนียบัตรแก่มารดาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่
• เมื่อมารดากลับมาทำงาน ส่งเสริมให้มารดาคงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ รวมทั้งเรื่องการส่งนมแม่กลับบ้าน

? ? ? ? ? ? นอกจากนี้ ยังมีการสนับสนุนโดยการจัดการสอนให้มารดามีความรู้ชัดแจ้ง และมีความสามารถในการสอนปู่ ย่า ตา ยาย ให้สามารถสอนให้ป้อนนมแม่แก่ทารกได้

เอกสารอ้างอิง

การบรรยาย Voice from Providers ของ พยัพ แจ้งสวัสดิ์ ในงานประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 3 กันยายน 58

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ? ศูนย์เด็กเล็ก เป็นเสมือนที่ที่จะช่วยเหลือมารดาในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เมื่อมารดากลับไปทำงาน โดยหากอยู่ใกล้กับที่ทำงาน มารดาอาจใช้เวลาพักมาให้นมลูกได้ นอกจากนี้ ยังมีส่วนช่วยมารดาในกรณีที่ไม่สามารถมาให้นมลูกได้ด้วย การดูแลทารกที่ศูนย์เด็กเล็กและการพัฒนาให้ศูนย์เด็กเล็กมีคุณภาพจึงมีความสำคัญในการส่งเสริมและสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

? ? ? ? ? ? ? ?มีโครงการตัวอย่างของศูนย์เด็กเล็กที่ส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ได้แก่ โครงการศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่คู่นมแม่ ที่มีการดำเนินตามคำย่อ กิน กอด เล่น เล่า ดังนี้

? ? ? ? ? ? ? ?-เรื่องการกิน จะมีส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ตั้งแต่แรกเกิด ถึง 2 ปี โดยเป็นนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน และต่อเนื่องควบคู่กับอาหารตามวัยถึง 2 ปี สนับสนุนให้มารดาบีบเก็บน้ำนม และสามารถมาให้ลูกกินนมได้ มีการให้ความรู้กับผู้ใหญ่ในครอบครัว เช่น ปู่-ย่า ตา-ยาย และผู้ดูแลทารกในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เพื่อให้เกิดแรงบันดาลใจ มีทัศนคติที่ดีในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และเข้าใจบทบาทของตนเองในการช่วยเหลือการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

? ? ? ? ? ? ? -เรื่องการส่งเสริมด้านพัฒนาการให้สมวัยทั้งทางร่างกายและจิตใจ เน้น

• การกอด ซึ่งการกอดจะเป็นการให้อาหารใจสำหรับเด็กที่ดูแล
• การเล่น ที่จะส่งเสริมพัฒนาการตามวัย
• การเล่า คือ การเล่านิทาน เพื่อส่งเสริมนิสัยรักการอ่านให้กับเด็ก

? ? ? ? ?จะเห็นว่า ในปัจจุบัน สตรีทำงานนอกบ้านเพิ่มขึ้น บทบาทของศูนย์เด็กเล็กจึงยิ่งมีความสำคัญ

เอกสารอ้างอิง

การบรรยาย Voice from Providers ของ กรรณิการ์ ชัยหมื่น ในงานประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 3 กันยายน 58

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? ?โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบลเป็นกลไกที่ช่วยประสานงานระหว่างโรงพยาบาลชุมชนหรือโรงพยาบาลจังหวัดกับหน่วยงานในชุมชนตำบล ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบล ซึ่งสามารถมีส่วนร่วมในการรณรงค์เรื่องตำบลนมแม่หรือสนับสนุนงบประมาณได้ หน้าที่ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบลในการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ต้องเริ่มจาก การมีมาตรฐานการให้บริการด้านนมแม่ ทั้งกรณีให้คำปรึกษาและประสานงานส่งต่อ ส่งเสริมอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านที่เชี่ยวชาญเรื่องนมแม่และปราชญ์นมแม่ ร่วมสร้างเครือข่ายนมแม่ในชุมชน หรือสร้างกิจกรรมที่ช่วยสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เช่น กิจกรรมรวมพลคนกินนมแม่ หรือการประกวดหนูน้อยนมแม่ โดยอาจมีโครงการร่วมส่งเสริมสุขภาพด้านอื่นๆ เช่น จักรยานเยี่ยมบ้าน นอกจากนี้ ยังอาจส่งเสริมนวัตกรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น ยาเรียกน้ำนม ซึ่งจะช่วยให้ผสานการทำงานในด้านส่งเสริมสุขภาพเข้ากับชุมชนได้อย่างเหมาะสม

เอกสารอ้างอิง

การบรรยาย Voice from Providers ของ สมพร ธานี ในงานประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 3 กันยายน 58