รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

          กลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่ หรือในภาษาอังกฤษใช้คำว่า Polycystic ovarian syndrome เป็นกลุ่มอาการที่จะมีความผิดปกติของฮอร์โมน ซึ่งจะเกิดจากมีอินซูลินที่สูง¹ มีผลต่อฮอร์โมนอื่น ได้แก่ แอนโดรเจน เอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน ไม่สมดุล ทำให้คือ ความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อ ทำให้ผู้ป่วยมีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจน โปรเจสเตอโรน แอนโดรเจน และอินซูลินอยู่ในภาวะที่ไม่สมดุล เกิดถุงน้ำขนาดเล็กจำนวนหลายใบอยู่ในรังไข่ ส่งผลให้สตรีไม่มีการตกไข่ ประจำเดือนมาไม่ปกติ สิวขึ้น ขนดก หรือมีบุตรยากได้ โดยทั่วไป สตรีที่มีกลุ่มอาการกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่มักจะมาพบแพทย์ด้วยอาการประจำเดือนผิดปกติ เกิดจากไข่ไม่ตก ทำให้มีบุตรยาก สตรีที่อยู่ในกลุ่มอาการนี้ มักอ้วน มีสิว ผิวมัน และขนดก² ซึ่งหลักในการรักษา คือ การให้มารดาควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ร่วมกับการออกกำลังกายที่สม่ำเสมอ โดยมักแนะนำการปฏิบัติตัวร่วมกับการใช้ยา

สตรีในกลุ่มนี้ เมื่อให้การรักษาอย่างเหมาะสมแล้ว การตกไข่และประจำเดือนจะมาปกติ สตรีจะตั้งครรภ์ได้ ซึ่งในระยะหลังคลอด มารดาที่อยู่ในกลุ่มอาการนี้อาจพบมีน้ำนมมาน้อย ไม่เพียงพอสำหรับการเลี้ยงทารกได้ อย่างไรก็ตาม ส่วนใหญ่ของมารดาที่อยู่ในกลุ่มอาการนี้จะมีน้ำนมมาปกติ หากได้รับกระตุ้นการดูดนมและมีการจัดท่าให้นมที่เหมาะสม แต่ในกลุ่มมารดาที่มีน้ำนมน้อยที่อยู่ในกลุ่มอาการนี้จะให้ประวัติเกี่ยวกับการมีบุตรยาก การขยายของเต้านมในระหว่างการตั้งครรภ์น้อย และมีการตึงคัดเต้านมหลังคลอดน้อย เมื่อกลุ่มมารดาที่มีน้ำนมน้อยมาขอคำปรึกษาเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ จึงมีความจำเป็นต้องมีการตรวจฮอร์โมนเพื่อยืนยันความผิดปกติและใช้ติดตามในการรักษา และควรมีการสังเกตมารดาในขณะให้นมลูกว่ามารดามีการให้ทารกกระตุ้นดูดนมเหมาะสมหรือไม่ก่อนเสมอ โดยหากพบปัญหาของการที่มีน้ำนมน้อยเกิดจากอะไร การแก้ไขก็จะแก้ไปตามนั้น มารดาในกลุ่มอาการนี้จะมีความสำเร็จในการให้ลูกกินนมแม่ได้ หากมีความตั้งใจ อดทน และได้รับคำปรึกษาในการดูแลรักษาที่เหมาะสม

เอกสารอ้างอิง

1. Urbanska E, Hirnle L, Olszanecka-Glinianowicz M, Skrzypulec-Plinta V, Skrzypulec-Frankel A, Drosdzol-Cop A. Is polycystic ovarian syndrome and insulin resistance associated with abnormal uterine bleeding in adolescents? Ginekol Pol 2019;90:262-9.
2. Zeng X, Xie YJ, Liu YT, Long SL, Mo ZC. Polycystic ovarian syndrome: Correlation between hyperandrogenism, insulin resistance and obesity. Clin Chim Acta 2019.