รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

????????? บุคลากรทางการแพทย์ควรมีความรู้ว่า มีโรคใดบ้าง เมื่อมารดาป่วยเป็นโรคเหล่านี้แล้ว อาจมีข้อจำกัดบางอย่างการให้นมลูก แต่ในบางโรค มารดายังสามารถให้นมลูกได้ตามปกติ เพื่อสามารถจะให้คำแนะนำมารดาได้อย่างเหมาะสม โรคที่พบเป็นคำถามบ่อยๆ ที่ควรรู้ ได้แก่

?????? –การติดเชื้อเอชไอวี โดยทั่วไป มารดาที่ติดเชื้อเอชไอวี เนื่องจากมีเชื้อเอชไอวีผ่านทางน้ำนม หากอยู่ในพื้นที่ที่มีการสนับสนุนเรื่องนมผสมเพียงพอหรือมารดาสามารถจัดซื้อได้ แนะนำการเลือกใช้นมผสมก่อน แต่หากข้อจำกัดในเรื่องความเพียงพอของการใช้นมผสม การเลือกการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวจะมีความเสี่ยงน้อยกว่าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ร่วมกับนมผสม

????? –การติดเชื้อวัณโรค หากมารดาได้รับยารักษา 2 สัปดาห์แล้ว มารดาสามารถให้นมลูกได้ เนื่องจากจะหายจากระยะแพร่เชื้อแล้ว วัณโรคติดต่อกันทางหยดไอน้ำจากการไอ ไม่ได้ติดต่อกันผ่านทางน้ำนม ดังนั้น ในช่วง 2 สัปดาห์ที่เริ่มรักษา หากมารดาต้องการให้นมลูก การบีบเก็บน้ำนมเป็นทางเลือกหนึ่งในการให้นมแม่และคงการมีน้ำนมของแม่ไว้ เมื่อมีความพร้อมที่จะให้นมแม่

????? -มารดาที่เป็นพาหะไวรัสตับอักเสบ มารดาที่เป็นพาหะไวรัสตับอับเสบเอ สามารถให้นมแม่ได้หากมารดาได้รับ gamma globulin แล้ว มารดาที่เป็นพาหะไวรัสตับอักเสบบี สามารถให้นมแม่ได้ตั้งแต่ในระยะแรกหลังคลอด หากทารกได้รับการให้ภูมิคุ้มกันต้านไวรัสตับอักเสบบี (hepatitis B immunoglobulin) และได้รับการให้วัคซีนสำหรับการกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบบี (hepatitis B vaccine) ภายใน 12 ชั่วโมงแรกหลังคลอด สำหรับมารดาที่เป็นพาหะไวรัสตับอักเสบซี สามารถให้นมแม่ได้

????? -มารดาที่เป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ มารดาที่เป็นหูดหงอนไก่ สามารถให้นมแม่ได้ มารดาที่เป็นเริม สามารถให้นมแม่ได้ ยกเว้นในกรณีที่เป็นเริมที่เต้านม บริเวณหัวนมและลานนม

????? -มารดาที่เป็นอีสุกอีใส สามารถให้นมลูกได้ หากพ้นระยะที่ติดต่อหรือมีการแพร่กระจายเชื้อ ซึ่งจะเป็นระยะแรกจนถึงเมื่อแผลจากอีสุกอีใสแห้ง โดยทั่วไปราว 2 สัปดาห์ ระหว่างช่วงระยะติดต่อมารดาจำเป็นต้องบีบน้ำนมด้วยมือหรือปั๊มนม เพื่อคงการสร้างน้ำนมไว้

????? -มารดาที่ติดเชื้อ cytomegalovirus หรือ Epstein-Barr หรือ toxoplasmosis สามารถให้นมแม่ได้

????? -มารดาที่เป็นไข้หวัดนก หรือติดเชื้อไวรัส H1N1 สามารถให้นมแม่ได้เมื่อมารดาไม่มีไข้ โดยระหว่างช่วงที่มีไข้ มารดาอาจใช้การบีบเก็บน้ำนมแล้วนำมาให้ทารกได้

????? –มารดาที่เป็น Lyme disease สามารถให้นมแม่ได้ หากเริ่มการรักษาแล้ว

????? -มารดาที่มีเต้านมอักเสบ สามารถให้นมลูกได้ ในช่วงระหว่างที่มีอาการหรือได้รับการรักษา โดยการคงการให้น้ำนมจะช่วยระบายน้ำนมออก ซึ่งจะช่วยลดอาการเจ็บปวดเต้านม และช่วยการอักเสบลดลงเร็วขึ้นด้วย

เอกสารอ้างอิง

1. Cadwell K, Turner-Maffei C. Pocket guide for lactation management. 2^nd ed. Burlington: Jones & Bartlett Learning 2014.