รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

ในสถานการณ์ที่มีการระบาดของเชื้อโควิด 19 บุคคลหรือส่วนราชการใด ๆ ที่มีความประสงค์จะขอรับบริจาคนมผงหรือเงินเพื่อการจัดซื้อนมผงเพื่อไปแจกจ่ายให้กับมารดาต้องระวังว่าอาจทำผิดกฎหมายพระราชบัญญัติควบคุมการส่งเสริมการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กได้ ซึ่ง พ.ร.บ.ฉบับนี้มีผลบังคับใช้ตั้งแต่ 8 กันยายน พ.ศ. 2560 โดยหากทำผิดในมาตรา 18 (3) บทลงโทษคือปรับไม่เกินสามแสนบาท และหากทำผิดในมาตรา 23 บทลงโทษคือปรับไม่เกินหนึ่งแสนบาท เนื่องจากในกรณีที่มารดาติดเชื้อโควิด 19 องค์การอนามัยโลกและองค์กรทางด้านสุขภาพอีกหลายสถาบันยังคงแนะนำให้มารดาให้ทารกกินนมแม่ ซึ่งจากหลักฐานในปัจจุบัน ไม่พบเชื้อในน้ำนม และทารกจะได้ประโยชน์มากกว่าจากการกินนมแม่เมื่อเปรียบเทียบกับการที่ทารกกินนมผง นอกจากนี้ ภูมิคุ้มกันต่อการติดเชื้อโควิด 19 ยังอาจส่งต่อผ่านน้ำนมไปสู่ทารกด้วย โดยอาจพิจารณาการให้นมจากเต้านมโดยตรงหรือการป้อนนมแม่ที่ได้จากการบีบหรือปั๊มนมขึ้นอยู่กับการตัดสินใจร่วมกันของมารดา ครอบครัว และทีมแพทย์ ซึ่งในทางปฏิบัติแนะนำให้มารดาหรือผู้ที่ป้อนนมแม่ใส่หน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อย ๆ และทำความสะอาดอุปกรณ์ที่มีโอกาสจะเป็นแหล่งแพร่เชื้อ ดังนั้น หากไม่มีข้อบ่งชี้อื่น ๆ การให้นมผงแก่ทารกก็ไม่มีความจำเป็น

เมื่อไม่มีความจำเป็นที่จะต้องใช้นมผงแก่ทารกแล้ว การแจกนมผงแก่มารดาหรือการรับบริจาคเงินเพื่อไปซื้อนมผงมาบริจาคให้แก่มารดา หากผู้ที่ให้นมผงหรือบริจาคเป็นตัวแทนหรือมีความเชื่อมโยงกับผู้ผลิต ผู้นำเข้า หรือผู้จำหน่ายนมผง ก็จะมีความผิดตามบทลงโทษที่กล่าวไว้ข้างต้น¹

สำหรับอันตรายที่อาจเกิดได้จากการบริจาคนมผงดัดแปลงสำหรับทารก ได้แก่

• นมผงดัดแปลงสำหรับทารกที่ได้รับจำนวนมากแจกจ่ายให้กับทารกที่ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ อาจสร้างปัญหาในการเก็บรักษา การดูแล และการทำลายบรรจุภัณฑ์
• นมผงดัดแปลงสำหรับทารกที่ได้อาจเป็นการโฆษณาสินค้า เนื่องจากมารดาที่ได้รับอาจเข้าใจว่าเป็นยี่ห้อที่ได้รับการแนะนำ
• การบริจาคนมผงดัดแปลงสำหรับทารกที่ไม่เหมาะสมและหมดอายุอาจทำให้เกิดความไม่ปลอดภัยแก่ทารก
• การแจกจ่ายนมผงดัดแปลงสำหรับทารกที่มากเกินไปและไม่มีการควบคุมจะทำให้เกิดการใช้อย่างเกินความจำเป็นและบั่นทอนความมั่นใจของมารดาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่

            นอกจากนี้ ยังอาจเกิดปัญหาเพิ่มเติม ได้แก่

• ในบางครั้ง นมผงที่ได้รับบริจาคการขาดคำอธิบายวิธีการใช้และการเตรียมนมผงดัดแปลงสำหรับทารกที่เหมาะสมในภาษาไทย ทำให้มารดามีโอกาสที่จะมีความผิดพลาดในการเตรียมนมผงสำหรับทารก ซึ่งทำให้มีความเสี่ยงที่จะเกิดอันตรายได้
• การใช้ขวดนม จุกนม ซึ่งจำเป็นอาศัยการทำความสะอาดที่เหมาะทำได้ยากและอาจทำให้ทารกติดนมผงดัดแปลงสำหรับทารกได้

เอกสารอ้างอิง

1.        ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ (ฉบับปรับปรุง). กรุงเทพมหานคร: ศูนย์หนังสือจุฬา (ebook); 2563.