รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? ยาแก้ปวดเป็นกลุ่มยาที่ใช้บ่อยในระยะหลังคลอด ยาที่ใช้ ได้แก่ พาราเซตามอล ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) และยาแก้ปวดที่มีสารตั้งต้นมาจากฝิ่น (opioids) ยาพาราเซตามอลมีค่าขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ร้อยละ 0.5-8.1^1,2 ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ เช่น ยา ibuprofen มีค่าขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ร้อยละ 0.65³ และยา naproxen มีค่าขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ร้อยละ 3.3⁴ ยาแก้ปวดที่มีสารตั้งต้นมาจากฝิ่น เช่น ยา codeine มีค่าขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ร้อยละ 16.7² และยา morphine มีค่าขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ร้อยละ 9-35⁵ ยาในกลุ่มที่มีสารตั้งต้นมาจากฝิ่น แม้ว่าจะออกฤทธิ์แก้ปวดได้ดี แต่มีฤทธิ์กดการหายใจ จึงควรใช้ด้วยความระมัดระวัง?????????????

? ? ? ? ? ? แนวทางการดูแลรักษา

ในมารดาที่ได้รับการผ่าตัดคลอด หากมีอาการปวดมาก การใช้ยาร่วมกันหลายชนิด เพื่อบรรเทาอาการปวดจะทำให้ใช้ขนาดของยาลดลง และลดอาการข้างเคียงหรือภาวะแทรกซ้อนของยาได้ อย่างไรก็ตาม ในมารดาที่ได้รับยาแก้ปวดที่มีสารตั้งต้นมาจากฝิ่น หากมีการใช้ควรใช้ในขนาดต่ำและในระยะสั้นและควรติดตามดูอาการข้างเคียงและภาวะแทรกซ้อนของยาในมารดาและทารกที่ได้รับยากลุ่มนี้อย่างใกล้ชิด

เอกสารอ้างอิง

1. Bitzen PO, Gustafsson B, Jostell KG, Melander A, Wahlin-Boll E. Excretion of paracetamol in human breast milk. Eur J Clin Pharmacol 1981;20:123-5.
2. Lam J, Kelly L, Ciszkowski C, et al. Central nervous system depression of neonates breastfed by mothers receiving oxycodone for postpartum analgesia. J Pediatr 2012;160:33-7 e2.
3. Weibert RT, Townsend RJ, Kaiser DG, Naylor AJ. Lack of ibuprofen secretion into human milk. Clin Pharm 1982;1:457-8.
4. Jamali F, Stevens DR. Naproxen excretion in milk and its uptake by the infant. Drug Intell Clin Pharm 1983;17:910-1.
5. Feilberg VL, Rosenborg D, Broen Christensen C, Mogensen JV. Excretion of morphine in human breast milk. Acta Anaesthesiol Scand 1989;33:426-8.