รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????????? ยาปฏิชีวนะกลุ่มที่มีการใช้บ่อย ได้แก่ ยากลุ่มเพนนิซิลินและยากลุ่ม cephalosporin สามารถใช้ได้อย่างปลอดภัย เนื่องจากผ่านไปสู่น้ำนมน้อย1 ขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ของยาสองกลุ่มนี้พบร้อยละ 0.18-4.1 อาการข้างเคียงที่อาจพบได้ ได้แก่ ผื่นแดง อาการท้องเสีย ซึ่งส่วนใหญ่หายได้เอง2 ยากลุ่ม tetracycline ควรหลีกเลี่ยง เนื่องจากมีการสะสมทำให้สีฟันคล้ำและลดการเจริญเติบโตของกระดูกในเด็ก3 ยากลุ่ม fluoroquinolone มีรายงานการเป็นพิษต่อข้อในสัตว์ทดลอง แต่มีรายงานน้อยถึงโรคข้อในคน4 การเลือกใช้จึงไม่ควรใช้เป็นทางเลือกแรกและควรเฝ้าระวังระหว่างการใช้ยา ยา metronidazole มีรายงานการทำให้เกิดมิวเตชั่น (mutation) และเป็นสารก่อมะเร็งได้ในสัตว์ทดลอง แต่ไม่มีรายงานในคน ขนาดยาของทารกสัมพัทธ์ของยา metronidazole พบร้อยละ 9-13 โดยระหว่างการใช้ยาไม่มีรายงานถึงผลเสียใดๆ นอกจากอาจพบทำให้รสชาติของนมเฝื่อน (metallic) ซึ่งทารกบางคนไม่ชอบได้5,6
??????????????? แนวทางการดูแลรักษา
??????????????? การเลือกใช้ยาปฏิชีวนะ ควรมีการเลือกใช้อย่างสมเหตุสมผล ควรเลือกใช้ยากลุ่มเพนนิซิลินหรือกลุ่ม cephalosporin เป็นทางเลือกแรก? หากจำเป็นต้องใช้ยากลุ่ม fluoroquinolone ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง ยา metronidazole หากจำเป็นต้องใช้ควรเลือกใช้สูตรยารับประทานในขนาด 400 มิลลิกรัมวันละสามครั้งมากกว่าขนาด 2 กรัมหรือใช้เป็นยาเฉพาะที่6 สำหรับยากลุ่ม tetracycline หากจำเป็นควรใช้ระยะสั้นและไม่ควรใช้นานเกิน 3 สัปดาห์7
เอกสารอ้างอิง
- Kafetzis DA, Siafas CA, Georgakopoulos PA, Papadatos CJ. Passage of cephalosporins and amoxicillin into the breast milk. Acta Paediatr Scand 1981;70:285-8.
- Benyamini L, Merlob P, Stahl B, et al. The safety of amoxicillin/clavulanic acid and cefuroxime during lactation. Ther Drug Monit 2005;27:499-502.
- Shetty AK. Tetracyclines in pediatrics revisited. Clin Pediatr (Phila) 2002;41:203-9.
- Giamarellou H, Kolokythas E, Petrikkos G, Gazis J, Aravantinos D, Sfikakis P. Pharmacokinetics of three newer quinolones in pregnant and lactating women. Am J Med 1989;87:49S-51S.
- Passmore CM, McElnay JC, Rainey EA, D’Arcy PF. Metronidazole excretion in human milk and its effect on the suckling neonate. Br J Clin Pharmacol 1988;26:45-51.
- Erickson SH, Oppenheim GL, Smith GH. Metronidazole in breast milk. Obstet Gynecol 1981;57:48-50.
- Morganti G, Ceccarelli G, Ciaffi G. [Comparative concentrations of a tetracycline antibiotic in serum and maternal milk]. Antibiotica 1968;6:216-23.