รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? นโยบายส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข จะมีในอยู่ในเรื่องการส่งเสริมให้หญิงมีครรภ์และเด็กเล็กมีภาวะโภชนาการที่เหมาะสม ซึ่งสอดคล้องตามแผนพัฒนาเด็กและเยาวชนแห่งชาติ พ.ศ. 2555-2559 มีการตั้งเป้าหมายให้ทารกได้กินนมแม่อย่างเดียว 6 เดือนร้อยละ 50 ผ่านการดำเนินโครงการมาตรฐานบริการอนามัยแม่และเด็กในสถานบริการสาธารณสุข และโครงการตำบลพัฒนาการเด็กดีเริ่มที่นมแม่ และร่วมผลักดันร่าง พระราชบัญญัติควบคุมการส่งเสริมการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง
? ? ? ? ? ในส่วนของโครงการมาตรฐานบริการอนามัยแม่และเด็กในสถานบริการสาธารณสุขและโครงการตำบลพัฒนาการเด็กดีเริ่มที่นมแม่ มีการดำเนินการหลัก คือ การส่งเสริมโรงพยาบาลสายสัมพันธ์แม่ลูก ที่มีการปฏิบัติตามบันไดสิบขั้นในการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยเริ่มต้นมาตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2534 ซึ่งพบว่าในปี พ.ศ.2556 มีโรงพยาบาลของรัฐที่มีนโยบายมาตรฐานอนามัยแม่และเด็กร้อยละ 96.3
? ? ? ? ?สำหรับการผลักดันพระราชบัญญัติควบคุมการส่งเสริมการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง เริ่มต้นในปี พ.ศ. 2524 ประเทศไทยร่วมรับรองมติที่ประชุมสมัชชาอนามัยโลกในพันธะสัญญาที่เรียกว่า? ?The International Code of Marketing of Breast-Milk Substitutes หรือเรียกสั้นๆ ว่า CODE? ซึ่งเป็นมาตรฐานขั้นต่ำให้ทุกประเทศนำไปควบคุมการส่งเสริมการตลาดผลิตภัณฑ์อาหารทารกและเด็กเล็กให้ถูกต้องตามหลักจริยธรรม ต่อมาในปี พ.ศ. 2527 ไทยนำ CODE มาใช้โดยออกเป็นหลักเกณฑ์สากลว่าด้วยอาหารทดแทนนมแม่ ซึ่งเป็นข้อแนะนำโดยสมัครใจสำหรับบริษัทผู้ผลิตอาหารทารก ซึ่งกระทรวงสาธารณสุขได้ปรับปรุงหลักเกณฑ์ดังกล่าวรวม 4 ครั้ง และได้ออกเป็นประกาศของกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วย หลักเกณฑ์ว่าด้วยการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง ปี พ.ศ. 2551 ที่ใช้บังคับในหน่วยงานภายในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข
? ? ? ? ?ในปี พ.ศ. 2552 กรมอนามัยสำรวจมารดา จำนวน 269 คนในสถานบริการสาธารณสุข 74 แห่ง พบเห็นการละเมิดหลักเกณฑ์ว่าด้วยการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องในสถานบริการ 23 แห่ง (31%) โดยพบมีการละเมิดทุกรูปแบบ ทั้งโฆษณาแก่สาธารณชน แจกตัวอย่างผลิตภัณฑ์และแจกของขวัญให้แม่ แจกผลิตภัณฑ์และบริจาคอาหารทารกให้แก่สถานบริการสาธารณสุข และจากการสำรวจ มารดาให้ข้อมูลว่าการโฆษณาเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้ตัดสินใจเลี้ยงลูกด้วยนมผสม เช่นเดียวกันกับในปี พ.ศ.2556 สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ (IHPP) ?ทำการสำรวจการละเมิด CODE ในสถานพยาบาลของรัฐจำนวน 42 แห่ง โดยสัมภาษณ์เชิงลึกบุคลากรสาธารณสุขจำนวน 74 คน ผลการศึกษาพบว่า ร้อยละ 25 ของบุคลากรเคยเห็นการละเมิด CODE ในสถานพยาบาลของตนโดยรูปแบบการละเมิดที่พบมาก ได้แก่ บริษัทแจกของขวัญให้แก่บุคลากรพบร้อยละ 47 และการที่บริษัทแจกตัวอย่างผลิตภัณฑ์ให้แก่บุคลากรพบร้อยละ 43
? ? ? ? ? ขณะนี้กระทรวงสาธารณสุข โดยกรมอนามัย อยู่ระหว่างการผลักดันให้ CODE เป็นกฎหมาย โดยอยู่ในขั้นตอนการพิจารณาของคณะรัฐมนตรี เพื่อออกเป็นพระราชบัญญัติควบคุมการส่งเสริมการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งเนื้อหาที่สำคัญของพระราชบัญญัตินี้ คือ ห้ามโฆษณาประชาสัมพันธ์สินค้าทุกรูปแบบแก่สาธารณชน ห้ามพนักงานการตลาดติดต่อหญิงตั้งครรภ์ แม่และครอบครัว ไม่ว่าจะวิธีใด เช่น การแจกตัวอย่างสินค้าและของขวัญฟรีแก่แม่ ห้ามใช้สถานบริการสาธารณสุขเป็นที่โฆษณาประชาสัมพันธ์สินค้า รวมทั้งห้ามการบริจาคสินค้าฟรี หรือจำหน่ายในราคาถูก และห้ามให้ของขวัญหรือตัวอย่างสินค้าแก่บุคลากรสาธารณสุขและบุคลากรสาธารณสุขไม่แจกสินค้าเหล่านี้ต่อไปให้แม่
เอกสารอ้างอิง
การบรรยาย Voice from Administrators ของ นายแพทย์ณัฐพร วงษ์สุทธิภากร ในงานประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 2 กันยายน 58