รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                 ลักษณะการทำงานของแต่ละอาชีพนั้นส่งผลกระทบต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยพบบางอาชีพอาจเป็นอุปสรรคต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ได้แก่ ทหาร¹  ขณะที่อาชีพที่เป็นบุคลากรของโรงพยาบาลจะมีอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวสูง² เนื่องจากมีบรรยากาศที่ส่งเสริมด้านสุขภาพมากกว่า และมารดาที่มีอาชีพเป็นลูกจ้างมีความเสี่ยงในการหยุดเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สูงกว่ามารดาที่เป็นแม่บ้านหรือมีธุรกิจส่วนตัว³ ซึ่งจะเห็นว่าอาชีพที่มีการเข้าเวรหรือมีการจำกัดด้านเวลาจะมีความเสี่ยงที่จะมีการหยุดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มากกว่าอาชีพที่มีอิสระทางด้านเวลา

เอกสารอ้างอิง

1. Bales K, Washburn J, Bales J. Breastfeeding rates and factors related to cessation in a military population. Breastfeed Med 2012;7:436-41.
2. Puapornpong P, Raungrongmorakot K, Hamontri S, Ketsuwan S, Wongin S. Comparison exclusive breastfeeding rate at six months postpartum between hostpital personnel and general women. J Med Health sci 2015;22:8-14.
3. Skafida V. Juggling work and motherhood: the impact of employment and maternity leave on breastfeeding duration: a survival analysis on Growing Up in Scotland data. Matern Child Health J 2012;16:519-27.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

              พื้นฐานของการศึกษามีผลต่อการดูแลสุขภาพในหลาย ๆ เรื่องรวมทั้งในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยมารดาที่มีการศึกษาสูง มีแนวโน้มที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้นานกว่า ส่วนมารดาที่มีการศึกษาน้อยจะมีความสัมพันธ์กับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สั้นกว่า^1-4 ในด้านของระดับการศึกษา มารดาที่มีการศึกษามากกว่าระดับมัธยมปลายมีความสัมพันธ์กับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวและระยะเวลาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวหกเดือนสูงกว่ามารดาที่มีการศึกษาน้อยกว่าระดับมัธยมปลายสามเท่า³ ดังนั้นการพัฒนาด้านการศึกษาของคนในสังคมให้มีระดับการศึกษาอย่างน้อยในระดับมัธยมปลายเป็นภาคบังคับ จะเป็นพื้นฐานให้สามารถเรียนรู้ ต่อยอดเรื่องการดูแลคุณภาพชีวิตและส่งเสริมสุขภาพได้ดีกว่า

เอกสารอ้างอิง

1. Hall WA, Hauck Y. Getting it right: Australian primiparas’ views about breastfeeding: A quasi-experimental study. Int J Nurs Stud 2007;44:786-95.
2. Ladomenou F, Kafatos A, Galanakis E. Risk factors related to intention to breastfeed, early weaning and suboptimal duration of breastfeeding. Acta Paediatr 2007;96:1441-4.
3. Zhu Y, Hernandez LM, Mueller P, Dong Y, Hirschfeld S, Forman MR. Predictive Models for Characterizing Disparities in Exclusive Breastfeeding Performance in a Multi-ethnic Population in the US. Matern Child Health J 2016;20:398-407.
4. Chang PC, Li SF, Yang HY, et al. Factors associated with cessation of exclusive breastfeeding at 1 and 2 months postpartum in Taiwan. Int Breastfeed J 2019;14:18.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                การมีสถานภาพสมรสหรือการมีการแต่งงานและได้อย่างกับคู่ครองมีความสำคัญต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยพบว่า ในมารดาที่แต่งงานเป็นปัจจัยบวกต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่^1,2 เนื่องจากมีการยอมรับในสภาพทางสังคม มีความมั่นคงในการเป็นครอบครัวมากกว่ามารดาที่ไม่มีการแต่งงานหรือการจดทะเบียนสมรส และมารดาที่แต่งงานหรืออยู่ร่วมกันกับคู่ครองมีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวและระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวหกเดือนมากกว่าสองเท่าเมื่อเทียบกับมารดาที่ไม่ได้มีการแต่งงานหรือไม่ได้อยู่กับคู่ครอง² เนื่องจากที่แต่งงานหรือมีคู่ครองอยู่ จะมีผู้ที่ช่วยเหลือหรือสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระยะหลังคลอดมากกว่า ลดภาวะเครียดให้แก่มารดาในกรณีที่ต้องแยกจากทารกหรือต้องกลับไปทำงาน เมื่อมารดาไม่มีความวิตกกังวลหรือไม่เครียดก็เป็นผลดีต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

เอกสารอ้างอิง

1. Dennis CL. Breastfeeding initiation and duration: a 1990-2000 literature review. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2002;31:12-32.
2. Zhu Y, Hernandez LM, Mueller P, Dong Y, Hirschfeld S, Forman MR. Predictive Models for Characterizing Disparities in Exclusive Breastfeeding Performance in a Multi-ethnic Population in the US. Matern Child Health J 2016;20:398-407.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                ปัจจัยเรื่องรายได้นั้นมีความสัมพันธ์กับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยมารดาที่มีรายได้ต่ำจะสัมพันธ์ความล้มเหลวในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มากกว่า^1-3 เนื่องจากต้องพยายามในการหารายได้ ทำให้ต้องกลับไปทำงานเร็ว ซึ่งเมื่อกลับไปทำงานเร็ว การที่ต้องแยกจากทารก จึงทำให้มีผลลบต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่  ขณะที่ในมารดาที่มีฐานะยากจน หากเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ จะมีอัตราการคงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ถึงสองปีมากกว่า⁴ เนื่องจากการให้ลูกกินนมแม่น่าจะช่วยประหยัดและช่วยลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือนได้มากกว่าการใช้นมผงดัดแปลงสำหรับทารก ซึ่งจะมีราคาสูง  จึงทำให้พบมีการคงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นระยะเวลาที่ยาวนานมากกว่า

เอกสารอ้างอิง

1. Dennis CL. Breastfeeding initiation and duration: a 1990-2000 literature review. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2002;31:12-32.
2. Dettwyler KA. When to wean: biological versus cultural perspectives. Clin Obstet Gynecol 2004;47:712-23.
3. Zhu Y, Hernandez LM, Mueller P, Dong Y, Hirschfeld S, Forman MR. Predictive Models for Characterizing Disparities in Exclusive Breastfeeding Performance in a Multi-ethnic Population in the US. Matern Child Health J 2016;20:398-407.
4. Islam GMR, Igarashi I, Kawabuchi K. Inequality and Mother’s Age as Determinants of Breastfeeding Continuation in Bangladesh. Tohoku J Exp Med 2018;246:15-25.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

              ครอบครัวในสังคมไทย พื้นฐานยังเป็นครอบครัวที่ขยาย และผู้ใหญ่ในบ้านก็ยังมีความสำคัญในการชี้นำหรือตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ การขัดแย้งหรือปฏิเสธความคิดเห็นของผู้ใหญ่ในบ้านเป็นเรื่องที่อาจส่งผลทำให้เกิดความขัดแย้งกันในครอบครัวได้ ในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ก็เช่นกัน หากผู้ใหญ่ในบ้านให้การสนับสนุน โอกาสที่จะประสบความสำเร็จก็จะสูง แต่หากปฏิเสธและให้ลูกกินนมผงดัดแปลงสำหลับทารก ก็จะเป็นเรื่องใหญ่ที่ต้องมีการจัดการโดยต้องมีการเตรียมที่จะให้ความรู้และปรับทัศนคติให้ผู้ใหญ่ในบ้านทราบถึงคุณประโยชน์ที่นมแม่มีแก่ทารก ซึ่งหากได้การสนับสนุนจากปู่ย่าตายายที่เป็นผู้ใหญ่ในบ้าน จะมีผลทำให้การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นานขึ้น จากการศึกษาพบว่าในมารดาที่แม่เล่าข้อมูลเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ให้ฟังจะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้นานกว่า¹ และความคิดเห็นของย่าและยายมีผลต่อการตัดสินใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดา^2,3 แต่ในบางประเทศ ย่าหรือยายจะมีอิทธิพลต่อการให้น้ำหรือชาสมุนไพรในระหว่างการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่⁴ ซึ่งจะมีผลเสียแก่การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สำหรับในสังคมไทย บุคลากรทางการแพทย์ควรให้ผู้ใหญ่ในบ้านได้มีส่วนร่วมในการอบรมความรู้เรื่องนมแม่ และฝึกให้ย่าหรือยายเป็นพี่เลี้ยงในการดูแลให้มารดาเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ซึ่งถือว่าจะเป็นผู้ช่วยอย่างดี เพราะอยู่ในบ้านเดียวกัน ช่วยเหลือมารดาได้ และยังมีอิทธิพลทางด้านจิตใจในการดูแลการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดาด้วย

เอกสารอ้างอิง

1. Ekstrom A, Widstrom AM, Nissen E. Breastfeeding support from partners and grandmothers: perceptions of Swedish women. Birth 2003;30:261-6.
2. Houghtaling B, Byker Shanks C, Ahmed S, Rink E. Grandmother and health care professional breastfeeding perspectives provide opportunities for health promotion in an American Indian community. Soc Sci Med 2018;208:80-8.
3. Odom EC, Li R, Scanlon KS, Perrine CG, Grummer-Strawn L. Association of Family and Health Care Provider Opinion on Infant Feeding with Mother’s Breastfeeding Decision. J Acad Nutr Diet 2014;114:1203-7.
4. Giugliani ERJ, do Espírito Santo LC, de Oliveira LD, Aerts D. Intake of water, herbal teas and non-breast milks during the first month of life: Associated factors and impact on breastfeeding duration. Early Human Development 2008;84:305-10.