รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                ธนาคารนมแม่เป็นที่รับบริจาคน้ำนมจากมารดาผู้บริจาคนมแม่ เก็บรักษา และนำไปให้แก่ทารกที่จำเป็นที่จะใช้ประโยชน์จากนมแม่ ในประเทศไทยยังมีธนาคารนมแม่อยู่ไม่กี่แห่ง โดยจะมีเฉพาะในโรงพยาบาลโรงเรียนแพทย์บางแห่ง ทำให้ยากในการเข้าถึงทั้งในการให้และรับบริจาคนมแม่ หากถามว่ามีปัจจัยอะไรที่มีผลต่อการบริจาคนมแม่ คงต้องอาศัยข้อมูลวิจัยที่รวบรวมจากในต่างประเทศ ซึ่งสามารถนำมาเป็นพื้นฐานในการศึกษาต่อสำหรับข้อมูลในประเทศไทยได้ โดยจะแบ่งปัจจัยที่เกี่ยวข้องออกเป็น 3 ส่วน ได้แก่ ปัจจัยส่วนบุคคล ปัจจัยเชิงระบบ และปัจจัยทางด้านสังคม และแยกเป็นปัจจัยทีส่งเสริมการบริจาคนมแม่ และปัจจัยที่เป็นอุปสรรคในการบริจาคนมแม่ รายละเอียดติดตามต่อในตอนที่ 2 ครับ

 รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                    ธนาคารนมแม่เป็นที่รับบริจาคน้ำนมจากมารดาผู้บริจาคนมแม่ เก็บรักษา และแจกจ่ายให้กับสถานพยาบาลที่มีความจำเป็นในการใช้นมแม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดหรือเจ็บป่วยที่อยู่ในหอทารกวิกฤต ซึ่งปัจจุบันมีจำนวนเพิ่มขึ้นในสหรัฐอเมริกา จึงมีความพยายามจะจัดมาตรฐานของการบริจาคน้ำนมและธนาคารนมแม่¹ ในสังคมข้อมูลข่าวสาร ความต้องการนมแม่สูงเนื่องจากทราบถึงคุณประโยชน์ของนมแม่ แต่มารดาผู้บริจาคนมแม่มีจำกัด จึงมีความต้องการมารดาผู้บริจาคนมแม่มีสูงขึ้น มารดาที่บริจาคน้ำนมจะได้รับการตรวจคัดกรองการติดเชื้อเอชไอวีและความเจ็บป่วยอื่น ๆ น้ำนมที่เก็บได้จะได้รับการพลาสเจอไรส์² การคัดกรองมารดาผู้บริจาคนมแม่ควรมีแบบสอบถามการใช้สารเสพติด การดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน การสูบบุหรี่ของสามี วิธีและเวลาในการเก็บน้ำนมด้วย³ เพื่อช่วยในการประเมินคุณภาพของน้ำนม ธนาคารนมแม่พบมีการจัดตั้งในยุโรป^4-6 ออสเตรเลีย บราซิล⁷ แอฟริกา⁸ และในไต้หวัน โดยลักษณะผู้บริจาคนมแม่จะจบการศึกษาระดับวิทยาลัย ส่วนใหญ่เป็นครรภ์แรกและคลอดลูกครบกำหนด สำหรับนมจากธนาคารนมแม่จะใช้สำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากที่สุด⁹

                  การใช้นมบริจาคจากธนาคารนมแม่เป็นทางเลือกในระยะสั้น ซึ่งบุคลากรทางการแพทย์ควรอภิปรายถึงของจำกัด และควรให้มารดาเตรียมการให้นมรูปแบบอื่นสำหรับทารกต่อไป มีการศึกษาพบว่าในนมแม่จากมารดาผู้ที่บริจาคมีปริมาณพลังงานต่ำเมื่อเทียบกับความต้องการพลังงานของทารกที่คลอดก่อนกำหนดที่เป็นกลุ่มใหญ่ที่ต้องการการใช้นมแม่จากธนาคารนมแม่ จึงจำเป็นต้องมีการแนะนำปรับวิธีการเก็บของมารดาผู้บริจาคนมแม่ให้เหมาะสม เพื่อให้ได้น้ำนมส่วนหลังของมารดาที่จะทำให้น้ำนมของมารดาที่ได้มีพลังงานสูงขึ้น¹⁰ และพบว่าหลังมีการตั้งธนาคารนมแม่ที่หอทารกวิกฤตไม่ได้ทำให้อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวลดลง แต่ช่วยลดการใช้นมผสมในทารกในช่วง 4 สัปดาห์แรกหลังคลอดลง และมีมารดาที่พร้อมจะอาสาบริจาคน้ำนมให้สำหรับทารกที่จำเป็นต้องให้อาหารทางสายยาง¹¹ สำหรับในประเทศไทยได้มีการตั้งธนาคารนมแม่ที่โรงพยาบาลรามาธิบดี และโรงพยาบาลโรงเรียนแพทย์อีกหลายแห่ง แต่ยังจำกัดการให้บริการเฉพาะสำหรับทารกป่วยในสถานพยาบาลเนื่องจากจำนวนนมแม่ที่บริจาคมีจำกัด     

เอกสารอ้างอิง

1. Brownell EA, Lussier MM, Herson VC, Hagadorn JI, Marinelli KA. Donor human milk bank data collection in north america: an assessment of current status and future needs. J Hum Lact 2014;30:47-53.
2. Parker MG, Barrero-Castillero A, Corwin BK, Kavanagh PL, Belfort MB, Wang CJ. Pasteurized human donor milk use among US level 3 neonatal intensive care units. J Hum Lact 2013;29:381-9.
3. Escuder-Vieco D, Garcia-Algar O, Pichini S, Pacifici R, Garcia-Lara NR, Pallas-Alonso CR. Validation of a screening questionnaire for a human milk bank to determine the presence of illegal drugs, nicotine, and caffeine. J Pediatr 2014;164:811-4.
4. Arslanoglu S, Bertino E, Tonetto P, et al. Amendment to 2010 Italian guidelines for the establishment and operation of a donor human milk bank. J Biol Regul Homeost Agents 2012;26:61-4.
5. Vazquez-Roman S, Garcia-Lara NR, Escuder-Vieco D, Chaves-Sanchez F, De la Cruz-Bertolo J, Pallas-Alonso CR. Determination of Dornic acidity as a method to select donor milk in a milk bank. Breastfeed Med 2013;8:99-104.
6. Wallis J. Infant-feeding practices after opening a human milk bank. Midwives 2010:22.
7. Mello-Neto J, Rondo PH, Oshiiwa M, Morgano MA, Zacari CZ, dos Santos ML. Iron supplementation in pregnancy and breastfeeding and iron, copper and zinc status of lactating women from a human milk bank. J Trop Pediatr 2013;59:140-4.
8. Villanueva T. First human breast milk bank opens in Africa. BMJ 2011;343:d5179.
9. Chang FY, Cheng SW, Wu TZ, Fang LJ. Characteristics of the first human milk bank in Taiwan. Pediatr Neonatol 2013;54:28-33.
10. de Moraes PS, de Oliveira MM, Dalmas JC. Caloric profile of pasteurized milk in the human milk bank at a university hospital. Rev Paul Pediatr 2013;31:46-50.
11. Utrera Torres MI, Medina Lopez C, Vazquez Roman S, et al. Does opening a milk bank in a neonatal unit change infant feeding practices? A before and after study. Int Breastfeed J 2010;5:4.

 รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

           เป็นที่ทราบกันดีว่า อาชีพที่มีการอยู่เวรหรือทำงานเป็นกะจะเกิดผลเสียต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่รวมทั้งอาชีพทหาร การที่มารดาทำงานอยู่เวร เมื่อหมดระยะเวลาการลาหลังคลอด การกลับไปทำงาน เวลาที่จะสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดาจึงไม่แน่นอน  จึงเกิดความเสี่ยงที่มารดาจะหยุดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เมื่อกลับไปทำงาน การสนับสนุนให้บุคลากรที่เป็นมารดาเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในหน่วยงานทหารมีหรือไม่ และมีมากน้อยเพียงไร มีการศึกษาถึงเรื่องนี้ในสหรัฐอเมริกาพบว่า หน่วยงานทหารมีการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ราวร้อยละ 50 และยังมีความหลากหลายในการสนับสนุนของแต่ละหน่วยงาน¹ อย่างไรก็ตาม หากได้รับการสนับสนุนเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในหน่วยงาน น่าจะช่วยให้อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ดีขึ้น

เอกสารอ้างอิง

1. Abbott J, Carty J, Batig AL. Infant Feeding Practices, Workplace Breastfeeding/Lactation Practices, and Perception of Unit/Service Support Among Primiparous Active Duty Servicewomen. Mil Med 2019;184:e315-e20.

 รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                 แม้ว่าเรื่องของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของมารดากับทารก แต่กลับพบว่าสามีนั้นเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยเริ่มตั้งแต่การมีส่วนร่วมในการที่มารดาจะตัดสินใจในการให้ลูกกินนมแม่ตั้งแต่ระยะฝากครรภ์ เมื่อทารกคลอด สามีอาจจะมีส่วนร่วมในการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้แต่ การโอบกอดทารกเนื้อแนบเนื้อ เป็นกำลังใจให้มารดาสามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้อย่างต่อเนื่อง และช่วยแบ่งเบาภาระงานอื่น ๆ ที่มารดาต้องทำนอกเหนือการเลี้ยงลุกด้วยนมแม่ มีการศึกษาที่มีการทบทวนอย่างเป็นระบบ พบว่า การที่สามีร่วมในการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะเป็นผลดีต่อการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวเพิ่มขึ้น¹

เอกสารอ้างอิง

1. Abbass-Dick J, Brown HK, Jackson KT, Rempel L, Dennis CL. Perinatal breastfeeding interventions including fathers/partners: A systematic review of the literature. Midwifery 2019;75:41-51.

 รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                ในปัจจุบันการค้นคว้าหาความรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ใช้การค้นหาข้อมูลทางอินเตอร์เน็ต ซึ่งมีข้อมูลจำนวนมาก แต่ยังขาดการคัดกรองเรื่องความน่าเชื่อถือ¹ นอกจากนี้ ยังมีการใช้ประโยชน์จากการใช้สื่อสังคมออนไลน์ในการส่งเสริม สนับสนุน และแก้ไขปัญหาเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดาด้วย^2,3 ซึ่งการใช้สื่อสังคมออนไลน์เป็นช่องทางหนึ่งที่ลดปัญหาในเรื่องการเดินทางของมารดาและช่วยให้การเข้าถึงการให้คำปรึกษามากขึ้น อย่างไรก็ตาม หากมีเว็บไซด์ที่ให้ความรู้ที่มีมาตรฐานทางการแพทย์ที่สถานพยาบาลจะให้คำแนะนำแก่มารดาและครอบครัวได้ จะเป็นประโยชน์มากขึ้น

เอกสารอ้างอิง

1. Alianmoghaddam N, Phibbs S, Benn C. “I did a lot of Googling”: A qualitative study of exclusive breastfeeding support through social media. Women Birth 2019;32:147-56.
2. Bridges N, Howell G, Schmied V. Exploring breastfeeding support on social media. Int Breastfeed J 2018;13:22.
3. Pellechia K, Soto V, Haake M, Schneider J. Development and Implementation of a Loving Support Makes Breastfeeding Work Social Media Toolkit for WIC Staff. J Nutr Educ Behav 2017;49:S212-S3 e1.