รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

             ในการที่จะทำหัตถการพื้นฐานแก่ทารก เช่น การเจาะเลือด บุคลากรทางการแพทย์มักวิตกกังวลว่า หากทำขณะที่ทารกอยู่กับมารดา มารดาจะกังวลเนื่องจากเสียงทารกที่ร้องและเป็นอุปสรรคในการทำหัตถการได้ แต่ความเป็นจริงการที่ทารกอยู่กับมารดา ทารกจะรู้สึกอบอุ่นและปลอดภัยกว่าแม้ในขณะทำหัตถการ ทารกจึงรู้สึกเจ็บปวดและร้องไห้น้อยหรือสั้นกว่า การที่การนำทารกไปที่หออภิบาลทารกแรกเกิดเพื่อทำหัตถการจึงไม่เหมาะสม แต่บุคลากรทางการแพทย์ควรทำการหัตถการหรือดูแลทารกที่ข้างเตียงมารดาหรือขณะที่อยู่กับมารดาจะได้ประโยชน์มากกว่า โดยถือเป็นโอกาสที่จะให้ความรู้ สร้างความมั่นใจและสอนมารดาในการดูแลทารกที่มีภาวะเครียด ซึ่งการให้ความรู้และอธิบายถึงประโยชน์ของการให้ลูกกินนมแม่ในระหว่างที่ทำหัตถการจะลดความเจ็บปวดของทารกระหว่างการทำหัตถการได้^1-4 จะเสริมสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องและทำให้มารดามั่นใจในการดูแลทารกในสภาวะต่าง ๆ มากขึ้น           

เอกสารอ้างอิง

1. Gad RF, Dowling DA, Abusaad FE, Bassiouny MR, Abd El Aziz MA. Oral Sucrose Versus Breastfeeding in Managing Infants’ Immunization-Related Pain: A Randomized Controlled Trial. MCN Am J Matern Child Nurs 2019;44:108-14.
2. Marin Gabriel MA, del Rey Hurtado de Mendoza B, Jimenez Figueroa L, et al. Analgesia with breastfeeding in addition to skin-to-skin contact during heel prick. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 2013;98:F499-503.
3. Shah PS, Herbozo C, Aliwalas LL, Shah VS. Breastfeeding or breast milk for procedural pain in neonates. Cochrane Database Syst Rev 2012;12:CD004950.
4. Modarres M, Jazayeri A, Rahnama P, Montazeri A. Breastfeeding and pain relief in full-term neonates during immunization injections: a clinical randomized trial. BMC Anesthesiol 2013;13:22.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

               โดยทั่วไปบุคลากรทางการแพทย์ควรหลีกเลี่ยงกระบวนการระหว่างการรอคลอดและการคลอดที่ทำให้มารดาเหนื่อยล้าและอ่อนเพลีย ได้แก่ การคลอดที่เนิ่นนาน การงดน้ำงดอาหาร การให้ยาแก้ปวดและการตัดฝีเย็บ ซึ่งความเครียดเหล่านี้จะทำให้มารดารู้สึกเหนื่อยมากเกินไปและไม่สบายตัว ควรดูแลให้มารดาได้พักในบรรยากาศที่สงบเงียบ ปราศจากรบกวน เช่น การเข้าไปทำความสะอาด การเข้าเยี่ยมของเพื่อนหรือญาติที่มากเกินไป และการตรวจหรือการทำหัตถการทางการแพทย์ที่ไม่จำเป็น เมื่อปฏิบัติได้ดังนี้แล้ว บุคลากรทางการแพทย์ก็จะไม่มีความวิตกกังวลว่ามารดาจะเหนื่อยเกินไปจนไม่สามารถเลี้ยงหรือดูแลทารกได้ รวมทั้งหากมารดาดูไม่เหนื่อยหรืออ่อนล้าจนเกินไป ครอบครัวก็จะมีความสบายใจที่จะให้มารดาได้ดูแลทารกด้วยตนเองหรืออาจจะช่วยร่วมดูแลทารกโดยไม่เกี่ยงให้บุคลากรทางการแพทย์แยกทารกไปดูแล¹   

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

          เหตุผลเพราะการที่ทารกอยู่ร่วมกับมารดาตลอด 24 ชั่วโมงจะเป็นประโยชน์ต่อทั้งทารกและมารดามากกว่า โดยประโยชน์ที่เกิดขึ้น ได้แก่

•   ทารกจะหลับได้ดีกว่าและร้องไห้น้อยกว่า เพราะการอยู่ใกล้มารดาทารกจะรู้สึกอบอุ่นและปลอดภัยกว่า
•    ก่อนการเกิดของทารก มารดาและทารกจะพัฒนาช่วงจังหวะของการนอนอย่างสัมพันธ์กัน ซึ่งหลังคลอด หากทารกได้อยู่ร่วมกันจังหวะการนอนของทารกจะสัมพันธ์กับมารดา ทำให้มารดาได้พักผ่อนไปพร้อมกับทารก โดยที่การแยกมารดาและทารกจะรบกวนกลไกนี้
• การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะทำได้ดีและต่อเนื่องนานกว่า^1-4 ร่วมกับทารกน้ำหนักขึ้นเร็วกว่าด้วย
• การป้อนนมที่ตอบสนองต่อการแสดงออกของทารกจะทำได้ง่ายเมื่อทารกอยู่ใกล้ ซึ่งเป็นผลต่อกลไกออกซิโตซินให้การสร้างน้ำนมทำได้ดี
• การได้อยู่ร่วมกันตลอด 24 ชั่วโมง จะช่วยสร้างความมั่นใจให้แก่มารดาในการดูแลทารก
•  มารดาจะมองเห็นทารกได้ดีและไม่วิตกกังวลว่าทารกที่ร้องที่ห้องอภิบาลทารกแรกเกิดเป็นลูกของตนเอง ทำให้ลดความวิตกกังวลที่จะมีผลต่อการสร้างน้ำนม
•  ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อในทารก โดยจะพบทารกที่อยู่กับมารดาจะมีการติดเชื้อน้อยกว่าทารกที่อยู่ในห้องอภิบาลทารกแรกเกิด
•  ช่วยสนับสนุนสายสัมพันธ์ระหว่างมารดาและทารก แม้ว่าจะไม่ได้มีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่           

เอกสารอ้างอิง

1. Declercq E, Labbok MH, Sakala C, O’Hara M. Hospital practices and women’s likelihood of fulfilling their intention to exclusively breastfeed. Am J Public Health 2009;99:929-35.
2. Harillo-Acevedo D, Ramos-Morcillo AJ, Ruzafa-Martinez M. Factors associated with breastfeeding support from health care professionals by implementing a Clinical Practice Guideline. Birth 2019;46:146-56.
3. Hawke BA, Dennison BA, Hisgen S. Improving Hospital Breastfeeding Policies in New York State: Development of the Model Hospital Breastfeeding Policy. Breastfeed Med 2012.
4. Goodman K, DiFrisco E. Achieving baby-friendly designation: step-by-step. MCN Am J Matern Child Nurs 2012;37:146-52; quiz 52-4.
5. Labbok MH. Global baby-friendly hospital initiative monitoring data: update and discussion. Breastfeed Med 2012;7:210-22.
6. Venancio SI, Saldiva SR, Escuder MM, Giugliani ER. The Baby-Friendly Hospital Initiative shows positive effects on breastfeeding indicators in Brazil. J Epidemiol Community Health 2012;66:914-8.

 รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                  หลังคลอดสถานพยาบาลควรมีแนวทางการปฏิบัติอย่างไรที่จะสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ปกติแล้วในช่วงแรกหลังการคลอด มารดาจะอยู่ที่ห้องคลอดจนครบ 2 ชั่วโมง จากนั้นมารดาจะได้รับการย้ายจากห้องคลอดไปสู่หอผู้ป่วยหลังคลอด การดูแลที่หอผู้ป่วยหลังคลอดจึงเป็นจุดต่อเนื่องจากการเริ่มให้ลูกได้รับการโอบกอดเนื้อแนบเนื้อกับผิวของมารดาและเริ่มการให้ลูกดูดนมแม่ในขณะที่มารดาอยู่ที่ห้องคลอด สำหรับการสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในหอผู้ป่วยหลังคลอดที่สำคัญที่ควรมีการจัดการให้แก่มารดาและทารก ได้แก่

            -การให้มารดาและทารกอยู่ร่วมกันตลอด 24 ชั่วโมง

            -การดูแลมารดาเข้าเต้าและทารกสามารถดูดนมแม่ได้

            -การสังเกตมารดาให้นมลูก

            -การสอนท่าในการให้นมลูก

            -การเตรียมมารดาก่อนกลับบ้าน ได้แก่ การสอนการบีบน้ำนมด้วยมือ การสอนการดูแลการเก็บน้ำนม ส่งต่อมารดาให้กับทีมช่วยเหลือการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่คลินิกนมแม่และในชุมชน

             จะเห็นว่า ขั้นตอนแต่ละขั้นตอนควรมีการจัดให้เป็นระบบ โดยหากมีการดำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพจะช่วยสนับสนุนให้มารดามีความพร้อมในการให้นมลูกหลังจากกลับไปอยู่ที่บ้าน¹

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

ปัจจัยที่เป็นอุปสรรคในการบริจาคนมแม่¹

             ปัจจัยทางสังคม ได้แก่

• การขาดความรู้ในเรื่องธนาคารนมแม่
• การเข้าใจผิดเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายในการบริจาคนมแม่
• การไม่ทราบว่าธนาคารนมแม่เป็นหน่วยงานที่แสวงหากำไรหรือไม่แสวงหากำไร
• การได้รับข้อมูลผิด ๆ เกี่ยวกับธนาคารนมแม่
• แรงต่อต้านที่ไม่เห็นชอบกับรูปแบบธนาคารนมแม่ที่เป็นแนวคิดทางตะวันตก
• ความเชื่อทางศาสนา
• ความเชื่อในขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรม
• ความไม่เข้าใจถึงลักษณะการทำงานของธนาคารนมแม่
• ความวิตกกังวลเกี่ยวกับความปลอดภัยของนมแม่ที่บริจาค

เอกสารอ้างอิง

1. Doshmangir L, Naghshi M, Khabiri R. Factors Influencing Donations to Human Milk Bank: A Systematic Review of Facilitators and Barriers. Breastfeed Med 2019;14:298-306.