รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                 ทารกที่มีมารดามีกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่ จะเพิ่มโอกาสที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่ด้วย เนื่องจากมีปัจจัยการเกิดเกี่ยวเนื่องกับพันธุกรรม และหากมารดามีภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ครรภ์เป็นพิษ หรือทารกมีน้ำหนักตัวน้อยจากการเจริญเติบโตช้าในครรภ์ จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นตามโรคหรือภาวะแทรกซ้อนที่มีในระหว่างการตั้งครรภ์ ซึ่งรายละเอียดมีในหัวข้อสาเหตุและผลของกลุ่มอาการนี้ที่มีต่อการตั้งครรภ์ที่เขียนบรรยายไว้ก่อนหน้านี้

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                มารดาที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่จะเพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดโรคอ้วน โรคเบาหวานชนิดที่ 2  กลุ่มอาการเมตาบอลิก¹ โรคไขมันในตับ (nonalcoholic fatty liver disease)²  ซึ่งเมื่อเกิดโรคเหล่านี้ จะมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดเพิ่มขึ้น³  นอกจากนี้  ยังพบมารดาที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่มีภาวะวิตกกังวลหรือซึมเศร้าเพิ่มขึ้นด้วย⁴ โดยพบมีภาวะวิตกกังวลเพิ่มขึ้น 5.62 เท่า (95% CI 3.22-9.80) และมีอาการซึมเศร้าเพิ่มขึ้น 3.78 เท่า (95% CI 3.03-4.72)⁵  สำหรับกรณีที่มารดาได้รับการรักษาด้วยการใช้ยาคุมกำเนิดชนิดรับประทานเป็นเวลานาน จะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (venous thromboembolism) ได้⁶

เอกสารอ้างอิง

1. Dokras A, Bochner M, Hollinrake E, Markham S, Vanvoorhis B, Jagasia DH. Screening women with polycystic ovary syndrome for metabolic syndrome. Obstet Gynecol 2005;106:131-7.
2. Paschou SA, Polyzos SA, Anagnostis P, et al. Nonalcoholic fatty liver disease in women with polycystic ovary syndrome. Endocrine 2020;67:1-8.
3. Lo JC, Feigenbaum SL, Yang J, Pressman AR, Selby JV, Go AS. Epidemiology and adverse cardiovascular risk profile of diagnosed polycystic ovary syndrome. J Clin Endocrinol Metab 2006;91:1357-63.
4. Alkoudsi KT, Basheti IA. Prevalence of anxiety and depression among women with Polycystic Ovary Syndrome living in war versus non-war zone countries: A randomized controlled trial assessing a pharmacist intervention. Res Social Adm Pharm 2019.
5. Cooney LG, Dokras A. Depression and Anxiety in Polycystic Ovary Syndrome: Etiology and Treatment. Curr Psychiatry Rep 2017;19:83.
6. Gourdy P, Bachelot A, Catteau-Jonard S, et al. Hormonal contraception in women at risk of vascular and metabolic disorders: guidelines of the French Society of Endocrinology. Ann Endocrinol (Paris) 2012;73:469-87.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

            มารดาที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่ หากสามารถตั้งครรภ์ได้จะพบการเพิ่มขึ้นภาวะแทรกซ้อนในมารดา ได้แก่ การแท้ง โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ความดันโลหิตสูงจากการตั้งครรภ์ ภาวะครรภ์เป็นพิษ การผ่าตัดคลอด และภาวะแทรกซ้อนในทารก ได้แก่ ความพิการแต่กำเนิด การคลอดก่อนกำหนด ทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อย และการย้ายไปหอผู้ป่วยทารกวิกฤต^1-3 โดยดัชนีมวลกายที่สูงจะทำนายการเกิดภาวะครรภ์เป็นพิษ และค่าฮอร์โมนเพศชายที่สูงจะทำนายการเกิดโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์⁴  ซึ่งภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้จะส่งผลให้การเริ่มการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ช้า และการที่มารดาที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่มีฮอร์โมนเพศชายสูงอาจมีผลทำให้ขาดการขยายขนาดของเต้านมในระหว่างการตั้งครรภ์ ทำให้การสร้างน้ำนมน้อย ซึ่งจะมีผลต่ออัตราและระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่^5-7

เอกสารอ้างอิง

1. Boomsma CM, Fauser BC, Macklon NS. Pregnancy complications in women with polycystic ovary syndrome. Semin Reprod Med 2008;26:72-84.
2. Palomba S, Falbo A, Daolio J, Battaglia FA, La Sala GB. Pregnancy complications in infertile patients with polycystic ovary syndrome: updated evidence. Minerva Ginecol 2018;70:754-60.
3. Li Y, Ruan X, Wang H, et al. Comparing the risk of adverse pregnancy outcomes of Chinese patients with polycystic ovary syndrome with and without antiandrogenic pretreatment. Fertil Steril 2018;109:720-7.
4. Foroozanfard F, Asemi Z, Bazarganipour F, Taghavi SA, Allan H, Aramesh S. Comparing pregnancy, childbirth, and neonatal outcomes in women with different phenotypes of polycystic ovary syndrome and healthy women: a prospective cohort study. Gynecol Endocrinol 2020;36:61-5.
5. Joham AE, Nanayakkara N, Ranasinha S, et al. Obesity, polycystic ovary syndrome and breastfeeding: an observational study. Acta Obstet Gynecol Scand 2016;95:458-66.
6. Vanky E, Nordskar JJ, Leithe H, Hjorth-Hansen AK, Martinussen M, Carlsen SM. Breast size increment during pregnancy and breastfeeding in mothers with polycystic ovary syndrome: a follow-up study of a randomised controlled trial on metformin versus placebo. BJOG 2012;119:1403-9.
7. Vanky E, Isaksen H, Moen MH, Carlsen SM. Breastfeeding in polycystic ovary syndrome. Acta Obstet Gynecol Scand 2008;87:531-5.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

              การใช้ยาในการรักษา จะขึ้นอยู่กับเป้าประสงค์ในการรักษา ซึ่งจะแบ่งเป็นสองกลุ่มใหญ่ คือ สตรีที่ยังไม่ต้องการมีบุตร กับสตรีที่ต้องการมีบุตร รายละเอียดมีดังนี้

• สตรีที่ไม่ต้องการมีบุตร จะให้การรักษาเพื่อเป้าประสงค์ในการลดการมีภาวะฮอร์โมนเพศชายมาก อาการประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ช่วยคุมกำเนิด และช่วยป้องกันการมีเยื่อบุโพรงมดลูกหนา และการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก โดยการรักษาในกลุ่มนี้จะใช้ยาคุมกำเนิดชนิดรับประทานในการรักษา เนื่องจากสามารถตอบสนองต่อเป้าประสงค์ได้ดี
• สตรีที่ต้องการมีบุตร จะให้การรักษาเพื่อให้สตรีมีการตกไข่และตั้งครรภ์ได้ ยาที่ใช้ในกลุ่มนี้จะใช้ยากระตุ้นไข่ตก ได้แก่ letrozole, clomiphene และ gonadotropin และอาจใช้ metformin ร่วมในการรักษาด้วยในกรณีที่มารดามีความต้านทานอินซูลิน มีกลุ่มอาการเมตาบอลิก หรืออ้วน^1-3 นอกจากนี้ในบางรายอาจเลือกใช้การผ่าตัดส่องกล้องเพื่อเจาะหรือจี้ไฟฟ้าที่ถุงน้ำของรังไข่ (ovarian drilling)⁴

เอกสารอ้างอิง

1. Banaszewska B, Pawelczyk L, Spaczynski R. Current and future aspects of several adjunctive treatment strategies in polycystic ovary syndrome. Reprod Biol 2019;19:309-15.
2. Gadalla MA, Norman RJ, Tay CT, et al. Medical and Surgical Treatment of Reproductive Outcomes in Polycystic Ovary Syndrome: An Overview of Systematic Reviews. Int J Fertil Steril 2020;13:257-70.
3. Jin P, Xie Y. Treatment strategies for women with polycystic ovary syndrome. Gynecol Endocrinol 2018;34:272-7.
4. Artini PG, Obino MER, Sergiampietri C, et al. PCOS and pregnancy: a review of available therapies to improve the outcome of pregnancy in women with polycystic ovary syndrome. Expert Rev Endocrinol Metab 2018;13:87-98.

       การคำนวณค่าพลังงานเผาพลาญพื้นฐานต่อวันสามารถคำนวณจากสูตร Harris-Benedict Equation โดยสูตรการคำนวณจะแตกต่างกันตามเพศ สำหรับในสตรีจะใช้สูตร

BMR ในสตรี = 655 + (9.6 X น้ำหนัก (กิโลกรัม)) + (1.8 x ความสูง (เซนติเมตร)) – (4.7 x อายุ (ปี))

สำหรับค่าพลังงานที่ใช้ทั้งหมดต่อวัน จะขึ้นอยู่กับกิจกรรมในชีวิตประจำวัน โดยมีการศึกษากำหนดค่าเป็นจำนวนเท่าของค่าพลังงานเผาพลาญพื้นฐานต่อวันเป็นตัวคูณสำหรับแต่ละลักษณะของกิจกรรม ตัวอย่างเช่น

หากทำงานนั่งโต๊ะ                                   TDEE = BMR x1.2

หากออกกำลังกายระดับเบา                      TDEE = BMR x1.375

หากออกกำลังกายระดับปานกลาง             TDEE = BMR x1.55

หากออกกำลังกายระดับหนัก                   TDEE = BMR x1.725

             สำหรับการออกกำลังกายนั้น ไม่มีได้การกำหนดรูปแบบที่ชัดเจน¹ แต่หากต้องการให้การออกกำลังกายช่วยในเรื่องความต้านทานอินซูลิน ควรให้สตรีออกกำลังกายชนิดแอโรบิกที่มีระดับความหนักปานกลาง โดยออกกำลังกายสม่ำเสมอวันละ 30 นาที สัปดาห์ละ 5 วัน หรือ 150 นาทีต่อสัปดาห์

             การปรับเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินชีวิตจะช่วยลดการมีฮอร์โมนเพศชายสูง ช่วยให้มีการตกไข่และประจำเดือนมาดีขึ้น ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิต และช่วยลดความอ้วน^1,2 ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงของโรคเบาหวาน และโรคหัวใจและหลอดเลือด จึงมักใช้เป็นวิธีการรักษาเริ่มต้นและใช้ร่วมกับการใช้ยาในการรักษา

เอกสารอ้างอิง

1. Harrison CL, Lombard CB, Moran LJ, Teede HJ. Exercise therapy in polycystic ovary syndrome: a systematic review. Hum Reprod Update 2011;17:171-83.
2. Lim SS, Hutchison SK, Van Ryswyk E, Norman RJ, Teede HJ, Moran LJ. Lifestyle changes in women with polycystic ovary syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2019;3:CD007506.