รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
หลังคลอด หากมีการตรวจพบว่า ทารกตัวเหลืองมักมีผลเสียต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เนื่องจากสาเหตุของทารกตัวเหลือง อาจเกิดการมีหมู่เลือดของแม่และลูกไม่เข้ากัน โรค G6PD ความผิดปกติแต่กำเนิดของทารกที่มีภาวะอุดตันของทางเดินน้ำดีหรือทางเดินอาหาร การที่ทารกกินนมแม่ไม่เพียงพอ ซึ่งเป็นอันตราย และทารกตัวเหลืองจากนมแม่ที่ไม่มีอันตราย โดยในการดูแลรักษาต้องตรวจสอบว่า อาการตัวเหลืองของทารกเกิดจากสาเหตุที่เป็นอันตรายหรือไม่ก่อนเสมอ เพื่อความปลอดภัยของทารก และหากพบทารกมีอาการตัวเหลืองมาก จะมีแนวทางการรักษาโดยการส่องไฟ หรือทำการถ่ายเลือดเพื่อลดสารเหลือง โดยมีการศึกษาพบว่า ถ้าทารกมีค่าสารเหลืองมากกว่า 12 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร จะสัมพันธ์กับการเกิดผลเสียต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ 1 ซึ่งน่าจะเป็นการแยกทารกไปรักษาหรือการมีกระบวนการที่ต้องถ่ายเลือดนั่นเอง
เอกสารอ้างอิง
Altuntas N. Is There Any Effect of Hyperbilirubinemia on Breastfeeding? If Any, at Which Level? Breastfeed Med 2020;15:29-34.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
มารดาที่มีอายุมากจะมีโอกาสเสี่ยงที่จะมีโรคประจำตัว ซึ่งโรคประจำตัวที่พบได้บ่อย ได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง และโรคเบาหวาน ซึ่งการที่มารดามีโรคประจำตัวจะทำให้มารดามีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนในระหว่างการตั้งครรภ์และการคลอดได้สูงขึ้น โดยระหว่างการตั้งครรภ์มารดาจะมีความเสี่ยงที่จะเกิดการแท้งบุตร ความพิการของทารก และภาวะครรภ์เป็นพิษสูงขึ้น ผลของภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้จะทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด ทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อย ทารกแรกเกิดคลอดยากจากทารกแรกเกิดตัวโต โอกาสที่ต้องมีความจำเป็นในการใช้หัตถการในการช่วยคลอด คือ การใช้คีมช่วยคลอดหรือการใช้เครื่องดูดสุญญากาศ และการผ่าตัดคลอดสูงขึ้น ทำให้โอกาสในการเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ช้า1 , 2 ส่งผลเสียต่ออัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวและระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
อย่างไรก็ตาม ความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มีความสำคัญและมีผลต่ออัตราและระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มากกว่า
ในตัวปัจจัยเรื่องอายุของมารดาที่อายุมากขึ้น จะมีข้อที่เป็นส่วนดีต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เหมือนกัน ได้แก่ มารดามักจะมีความพร้อมทางด้านเศรษฐานะและมีการวางแผนที่ดีสำหรับการตั้งครรภ์และการคลอด มีความรู้ความใส่ใจและทัศนคติที่ดีต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ มีความเป็นผู้ใหญ่ที่อดทน พยายามและมีความเชื่อมั่นในตนเองว่าสามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ ในส่วนนี้จะส่งผลดีต่ออัตราและระยะเวลาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ด้วย3 แต่ในส่วนที่ต้องคำนึงถึงไปพร้อม ๆ กันคือ ขณะที่อายุที่มากขึ้นจะเพิ่มความเสี่ยงในการมีโรคประจำตัวดังที่กล่าวไว้ในตอนต้น4
เอกสารอ้างอิง
Woldeamanuel BT. Trends and factors associated to early initiation of breastfeeding, exclusive breastfeeding and duration of breastfeeding in Ethiopia: evidence from the Ethiopia Demographic and Health Survey 2016. Int Breastfeed J 2020;15:3.
Taha Z, Ali Hassan A, Wikkeling-Scott L, Papandreou D. Prevalence and Associated Factors of Caesarean Section and its Impact on Early Initiation of Breastfeeding in Abu Dhabi, United Arab Emirates. Nutrients 2019;11.
Hegazi MA, Allebdi M, Almohammadi M, Alnafie A, Al-Hazmi L, Alyoubi S. Factors associated with exclusive breastfeeding in relation to knowledge, attitude and practice of breastfeeding mothers in Rabigh community, Western Saudi Arabia. World J Pediatr 2019;15:601-9.
Alzaheb RA. A Review of the Factors Associated With the Timely Initiation of Breastfeeding and Exclusive Breastfeeding in the Middle East. Clin Med Insights Pediatr 2017;11:1179556517748912.
การลงข้อมูลหัตถการที่คลินิกนมแม่จะช่วยในการเก็บข้อมูลและกำหนดเป็นภาระงานของหน่วยงานได้ ผมจึงได้สรุปรหัสโรคและหัตถการที่ใช้บ่อย ดังนี้
บุคลากรทางการแพทย์สามารถพิมพ์และนำไปใช้ได้ครับ
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
ผลต่อมารดา การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะช่วยป้องกันการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มอาการเมตาบอลิก ช่วยให้มารดาน้ำหนักลดลงได้ดี และช่วยลดการเกิดภาวะซึมเศร้าในระยะหลังคลอด ซึ่งจะเห็นว่า การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะเกิดผลดีต่อมารดาโดยช่วยลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญที่จะนำไปสู่การเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดที่จะทำให้เกิดการเสียชีวิตในระยะยาวได้ ผลต่อทารก แม้การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะไม่ได้ส่งผลในการลดการเกิดกลุ่มอาการถุงน้ำจำนวนมากในรังไข่โดยตรง แต่จะช่วยลดการเกิดโรคอ้วน โรคเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มอาการเมตาบอลิก ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
เรื่องนำทาง
แหล่งความรู้ เกี่ยวกับสูติ-นรีเวช (Obstetrics-Gynecology)
