รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? การตรวจเต้านมด้วยตนเอง มารดาควรตรวจเต้านมทุกวันในขณะที่อาบน้ำ การตรวจเต้านมขณะมารดายังเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ควรให้นมให้เต้านมลดการคัดตึงลงก่อน หากในรายที่มีประจำเดือนมาแล้ว ควรตรวจเต้านมในวันที่ 5-7 หลังมีประจำเดือน ในกรณีที่พบคลำได้ก้อน ขณะให้นมลูก ส่วนใหญ่จะเป็นก้อนจากน้ำนมขังซึ่งจะหายไปเอง หากสงสัยควรปรึกษาแพทย์ ซึ่งบุคลากรทางการแพทย์ควรกระตุ้นให้มารดาตรวจเต้านมด้วยตนเองหลังคลอด1
หนังสืออ้างอิง
Strelnick EG. Postpartum care: an opportunity to reinforce breast self-examination. MCN Am J Matern Child Nurs 1982;7:249-52.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? ? หลังคลอดมารดาจะมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน อาจมีอาการเสียใจ ร้องไห้โดยไม่สมเหตุสมผล และไม่สามารถรับได้กับการต้องนำลูกมาเลี้ยง สิ่งเหล่านี้ต้องการการเอาใจใส่จากสามีและครอบครัว สนับสนุน ช่วยเหลือในด้านต่างๆ รวมทั้งการดูแลลูก อาการเหล่านี้มักค่อยๆ ดีขึ้นและหายเองโดยไม่ต้องใช้ยา หากอาการเป็นอยู่นานกว่า 2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์ สำหรับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะมีผลดีต่อภาวะซึมเศร้าหลังคลอด โดยพบว่าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวช่วยลดภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้1-3
หนังสืออ้างอิง
Figueiredo B, Canario C, Field T. Breastfeeding is negatively affected by prenatal depression and reduces postpartum depression. Psychol Med 2014;44:927-36.
Tashakori A, Behbahani AZ, Irani RD. Comparison Of Prevalence Of Postpartum Depression Symptoms Between Breastfeeding Mothers And Non-breastfeeding Mothers. Iran J Psychiatry 2012;7:61-5.
Mawson AR, Xueyuan W. Breastfeeding, retinoids, and postpartum depression: a new theory. J Affect Disord 2013;150:1129-35.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? ?หลังคลอดเมื่ออาการปวดแผลลดลง มารดาสามารถบริหารกล้ามเนื้อช่องคลอดได้ เพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อกระชับขึ้น ลดภาวะกระบังลมหย่อน1
หนังสืออ้างอิง
Davies GA, Wolfe LA, Mottola MF, et al. Exercise in pregnancy and the postpartum period. J Obstet Gynaecol Can 2003;25:516-29.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
??????????? หลังคลอดมารดาจะมีน้ำคาวปลา การเริ่มการมีเพศสัมพันธ์สามารถทำได้เมื่อน้ำคาวปลาลดลงไม่มีสีน้ำตาลและมารดาไม่มีอาการปวดแผล ในคนไทยซึ่งมีความเชื่อเรื่องการงดการมีเพศสัมพันธ์หลังคลอด1
การคุมกำเนิด ควรหลีกเลี่ยงการใช้วิธีคุมกำเนิดที่ใช้ฮอร์โมนในระยะแรกหลังคลอดในมารดาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เนื่องจากอาจกระทบต่อการสร้างและปริมาณน้ำนม แต่หากน้ำนมมาดีแล้ว การใช้การคุมกำเนิดที่ใช้ฮอร์โมนมีผลกระทบน้อย
หนังสืออ้างอิง
Kaewsarn P, Moyle W, Creedy D. Traditional postpartum practices among Thai women. J Adv Nurs 2003;41:358-66.
รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? ? ?มารดาสามารถรับประทานอาหารได้หลากหลายตามปกติ ควรรับประทานอาหารให้ครบห้าหมู่ โดยหากให้นมลูกควรเพิ่มปริมาณอาหารวันละ 500 แคลอรี และควรรับประทานวิตามินเสริมเหมือนช่วงตั้งครรภ์จนกระทั่งหยุดให้นมลูก ไม่ควรรีบลดน้ำหนักโดยการงดอาหารเพราะอาจมีผลกระทบต่อการสร้างและคุณภาพของน้ำนม มารดาในประเทศไทยและมารดาที่มีเชื้อสายจีนยังมีวัฒนธรรมความเชื่อเกี่ยวกับการรับประทานอาหารและการปฏิบัติตัวหลังคลอด โดยกินอาหารบำรุงมากขึ้นหลังคลอด กินยาดองเหล้า ซุปไก่ ไข่ หรือของหวาน ไม่กินผัก ผลไม้ น้ำเย็น และพักผ่อนอยู่บนเตียงตลอดทั้งกลางวันและกลางคืนเป็นเวลาหนึ่งเดือน มีการศึกษาถึงการกินยาดองเหล้าในมารดาที่ให้นมบุตรพบว่า น้ำนมของมารดาจะพบระดับแอลกอฮอล์สูงเฉลี่ยร้อยละ 44.4 โดยเวลาที่ระดับแอลกอฮอล์จะขึ้นสูงสุดในน้ำนมราว 30 นาทีและลดลงจนตรวจไม่พบราว 3 ชั่วโมงหลังกินยาดองเหล้า ซึ่งการให้ทารกกินนมแม่ในช่วงหลังกินยาดองเหล้าใหม่ๆ จะมีความเสี่ยงต่อสุขภาพทารกสูง1 2
หนังสืออ้างอิง
Chien YC, Liu JF, Huang YJ, Hsu CS, Chao JC. Alcohol levels in Chinese lactating mothers after consumption of alcoholic diet during postpartum “doing-the-month” ritual. Alcohol 2005;37:143-50.
Bao W, Ma A, Mao L, et al. Diet and lifestyle interventions in postpartum women in China: study design and rationale of a multicenter randomized controlled trial. BMC Public Health 2010;10:103.
เรื่องนำทาง
แหล่งความรู้ เกี่ยวกับสูติ-นรีเวช (Obstetrics-Gynecology)
