รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

            ก่อนอื่นต้องย้ำอีกทีว่า สิ่งที่กระตุ้นนมแม่ที่ดีที่สุดคือลูก โดยให้ลูกกระตุ้นดูดนมบ่อย ๆ และดูดจนเกลี้ยงเต้า ดังนั้นเมื่อมีการถามว่าควรกินอาหารที่กระตุ้นน้ำนมไหม คำตอบคือ กินได้เพราะไม่มีข้อเสียอื่นใด หากรับประทานเป็นอาหาร และมารดามีการกินอาหารที่หลากหลาย ไม่ได้เลือกเฉพาะอาหารที่กระตุ้นน้ำนมอย่างเดียว ในประเทศไทย อาหารที่เชื่อว่าจะช่วยกระตุ้นน้ำนม ได้แก่อาหารที่มีส่วนประกอบของพืชผักจำพวกหัวปลี ขิง ใบแมงลัก กุยช่าย กะเพรา ตำลึง มะรุม สำหรับผลไม้ ได้แก่ มะละกอ ฟักทอง เป็นต้น โดยอาจทำเป็นเมนูอาหาร แกงเลียงผักรวม ไก่หรือปลาผัดขิง แกงตำลึงเต้าหู้หมูสับ ผัดกุยช่าย แกงป่า แกงส้มมะรุม ฟักทองผัดไข่ แม้ว่ายังขาดข้อมูลหลักฐานเชิงประจักษ์จากงานวิจัยถึงประสิทธิผลของอาหารเหล่านี้ในการกระตุ้นน้ำนม มีเพียงการศึกษาขิงที่ผลิตเป็นแคปซูลซึ่งจะช่วยให้น้ำนมมาเร็วในช่วงแรก แต่เมื่อผ่านไปหนึ่งสัปดาห์ก็ไม่มีความแตกต่างกัน¹  อย่างไรก็ตาม เมื่อใช้เป็นอาหารไม่มีโทษ และมีแนวโน้มว่าจะได้ประโยชน์ การพิจารณาอาหารในกลุ่มนี้จึงเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับมารดาที่ให้นมบุตร²

เอกสารอ้างอิง

1. Paritakul P, Ruangrongmorakot K, Laosooksathit W, Suksamarnwong M, Puapornpong P. The Effect of Ginger on Breast Milk Volume in the Early Postpartum Period: A Randomized, Double-Blind Controlled Trial. Breastfeed Med 2016;11:361-5.
2. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

            แน่นอน มารดาควรกินอาหารที่บำรุงน้ำนม โดยการรับประทานอาหารให้ครบห้าหมู่ซึ่งจะทำให้น้ำนมแม่ที่สร้างขึ้นมีสารอาหาร วิตามิน และเกลือแร่ที่สมบูรณ์ครบถ้วน การที่มารดาเลือกรับประทานเฉพาะอาหารบางอย่าง หรือการงดเว้นอาหารที่เชื่อว่าเป็นของแสลง เป็นความเชื่อที่ไม่ถูกต้อง ซึ่งอาจทำให้สารอาหารที่มารดาได้รับอาหารไม่ครบถ้วน ส่งผลไปถึงสารอาหารในน้ำนม และทำให้ทารกขาดสารอาหารบางอย่างได้โดยเฉพาะเกลือแร่ที่มีความจำเป็นต่อร่างกายที่มีความต้องการน้อย เช่น ไอโอดีน ซึ่งหากขาด อาจเกิดโรคเอ๋อในทารกได้ ดังนั้น การที่มารดาใส่ใจกับการรับประทานเป็นสิ่งที่ดี แต่การเลือกนั้นควรเป็นการเลือกอาหารที่หลากหลาย มีสารอาหารที่ครบถ้วน สะอาด และถูกสุขลักษณะจะดีที่สุด¹  

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

            หลังคลอดสิ่งที่จะช่วยกระตุ้นนมแม่ได้ดีที่สุดคือลูก การให้ลูกกระตุ้นดูดนมร่วมกับการให้ลูกดูดนมจนเกลี้ยงเต้าเป็นกระบวนการที่สำคัญที่จะช่วยให้มีการสร้างน้ำนมที่เพียงพอ การใช้ยาเพื่อช่วยกระตุ้นน้ำนมไม่มีความจำเป็นโดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงสัปดาห์แรกหลังคลอดที่ร่างกายของมารดายังมีฮอร์โมนที่มีหน้าที่สร้างน้ำนมอยู่ในระดับสูง การใช้ยาจะมีบทบาทมากในกรณีมารดาหยุดให้นมไปนาน แล้วต้องการกระตุ้นให้มีน้ำนมกลับมาใหม่ ดังนั้น มารดาควรการให้ลูกกระตุ้นดูดนมบ่อย ๆ และดูดนมให้เกลี้ยงเต้าข้างหนึ่งก่อนย้ายไปเต้านมอีกข้างหนึ่งมากกว่าการใช้ยากระตุ้นน้ำนม¹  

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                ในประเพณีไทยจะมีการโกนผมไฟให้กับทารกเมื่ออายุราว 1 เดือน โดยมีความเชื่อเรื่องทารกจะเลี้ยงง่าย มีความเจริญก้าวหน้า และมีผมที่ดกดำขึ้น เนื่องจากความเชื่อที่ว่าผม คิ้ว เล็บที่มีมาตั้งแต่ทารกอยู่ในครรภ์เป็นสิ่งไม่สะอาด เมื่อทารกอายุครบเดือนและมีฤกดิ์ดี ครอบครัวจะตั้งชื่อให้กับทารก ทำการโกนผมไฟ ตัดเล็บมือเล็บเท้า ซึ่งเชื่อว่าหลังผ่านพิธี ทารกจะเป็นลูกคนโดยสมบูรณ์ โดยเบื้องหลังความเชื่อเหล่านี้อาจมาจากการดูแลผมทารกแรกอาจทำได้ไม่สะอาด จึงเป็นแหล่งสะสมของไรและเชื้อโรค ร่วมกับอัตราการเสียชีวิตของทารกก่อนหนึ่งเดือนในสมัยก่อนสูง เมื่อครบหนึ่งเดือนจึงจัดพิธีที่เป็นสิริมงคลแก่ทารกรวมทั้งอาจมีการตั้งชื่อให้ทารก ในปัจจุบันการดูแลความสะอาดของทารกทำได้ดีและถูกสุขลักษณะ จึงไม่มีความจำเป็นต้องมีการโกนผมไฟ สำหรับข้อเสียของการโกนผมไฟที่มี ได้แก่ การโกนผมไฟหากโกนไม่ดีเกิดบาดแผล อาจทำให้ทารกมีการติดเชื้อได้ และผมของทารกโดยปกติทำหน้าที่รักษาอุณหภูมิให้แก่ศีรษะทารก เมื่อโกนแล้ว หากเป็นฤดูหนาวหรือช่วงที่มีอากาศเย็น อาจทำให้ทารกเจ็บป่วยได้ นอกจากนี้ ในระหว่างการจัดงาน หากมีคนแออัด ทารกจะมีความเสี่ยงที่จะเจ็บป่วยจากบุคคลที่มาร่วมงานได้ อย่างไรก็ตาม หากไม่สามารถหลีกเลี่ยงพิธีกรรม การเตรียมการป้องกันหรือหลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่จะเกิดกับทารก จะช่วยลดอันตรายที่จะเกิดกับทารกได้¹  

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                หลังคลอดที่โรงพยาบาล แพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์จะแนะนำให้มารดาเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวหกเดือน มารดาบางคนอาจสงสัยว่า ลูกกินนมแม่อย่างเดียว จะหิวน้ำไหม จึงเตรียมน้ำใส่ขวดไว้ให้ลูกกินสลับกับการกินนม ซึ่งความเชื่อนี้เป็นความเข้าใจผิดเนื่องจากในนมแม่มีปริมาณที่สูงอยู่แล้ว ดังนั้น เมื่อทารกกินนมแม่จะได้รับปริมาณน้ำที่เพียงพอ จึงไม่จำเป็นต้องกินน้ำเพิ่ม การให้ลูกกินน้ำจะทำให้ลูกกินนมได้ลดลง ทำให้ได้รับประโยชน์จากนมแม่น้อยลง จึงไม่มีความจำเป็นต้องให้ลูกกินน้ำสลับกับการกินนมจากเหตุผลดังที่กล่าวมาแล้ว¹  

เอกสารอ้างอิง

1. ภาวิน พัวพรพงษ์. รอบรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. นครนายก: ซี.ที. ดอทคอม; 2558.