รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

          ปัญหาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ มีตั้งแต่ปัญหาทางด้านร่างกาย ตัวอย่างเช่น มารดามีหัวนมบอด ทารกมีภาวะลิ้นติด ปัญหาทางด้านจิตใจ ตัวอย่างเช่น มารดามีภาวะเครียด หรือภาวะซึมเศร้าหลังคลอด ปัญหาทางด้านครอบครัวและสังคม ตัวอย่างเช่น ปู่ย่าตายายจะให้ทารกกินน้ำ หรือมารดาต้องกลับไปทำงานเร็วเพื่อช่วยในการหารายได้ให้กับครอบครัว จะเห็นว่าปัญหามีความหลากหลายและจะมีความแตกต่างในมารดาและทารกในแต่ละคู่ที่ไม่เหมือนกัน การให้คำปรึกษามารดาและครอบครัวจึงต้องยึดหลักดังนี้

• ให้คำปรึกษาให้ตรงประเด็นกับปัญหาที่มีความจำเพาะสำหรับปัมารดาและทารกในแต่ละคู่
• คำปรึกษาที่ให้ต้องอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริงในบริบทของมารดา¹
• ให้ทางเลือกที่มีประสิทธิภาพในการแก้ปัญหาสองหรือสามทางเลือก เพื่อให้มารดาได้เลือกตัดสินใจในการแก้ปัญหาด้วยตนเอง
• เคารพการตัดสินใจของมารดา ยอมรับและไม่กล่าวโทษมารดาในกรณีที่มารดาปฏิบัติไปแล้วไม่ประสบความสำเร็จ ควรให้กำลังใจว่ามารดาได้ทำดีที่สุดแล้ว เสริมพลัง และเสนอทางออกหรือทางเลือกใหม่ให้มารดาในการให้การสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ต่อไป

เอกสารอ้างอิง

1. Doherty T, Horwood C, Haskins L, et al. Breastfeeding advice for reality: Women’s perspectives on primary care support in South Africa. Matern Child Nutr 2020;16:e12877.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

          ปัญหาการให้นมลูกในมารดาที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน เกิดจากมารดาที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนจะมีความเสี่ยงที่มีภาวะแทรกซ้อนในระหว่างการฝากครรภ์และในระยะคลอดเพิ่มขึ้น ได้แก่ การมีภาวะเบาหวานระหว่างการตั้งครรภ์ การมีภาวะความดันโลหิตสูงระหว่างการตั้งครรภ์ การคลอดยาก ซึ่งทำให้มีโอกาสที่จะได้รับการผ่าตัดคลอดสูง ซึ่งทำให้การเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เริ่มต้นได้ช้า นอกจากนี้มารดาที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน จะมีน้ำนมมาช้า โดยหากมารดามีเต้านมที่ใหญ่ด้วย การจัดท่าให้นมลูกจะยาก ดังนั้น จึงต้องมีการให้ความรู้และฝึกอบรมให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถเลือกให้คำแนะนำที่เหมาะสมในการแก้ปัญหาที่มักพบในมารดากลุ่มนี้¹ จะช่วยเพิ่มอัตาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในมารดาที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนได้

เอกสารอ้างอิง

1. Piro SS, Ahmed HM. Impacts of antenatal nursing interventions on mothers’ breastfeeding self-efficacy: an experimental study. BMC Pregnancy Childbirth 2020;20:19.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

                  ข้อมูลนี้ไม่เป็นความจริง ขนาดของเต้านมไม่ได้สัมพันธ์กับการประสบความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เนื่องจากการสร้างน้ำนมขึ้นอยู่กับต่อมน้ำนมที่จะมีอยู่คล้ายคลึงในมารดาที่มีเต้านมใหญ่และเต้านมเล็ก แต่ที่แตกต่างกันคือปริมาณไขมันที่สะสมอยู่บริเวณเต้านม ดังนั้น หากมีการเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาการของเต้านมได้อย่างเป็นปกติ การสร้างน้ำนมของมารดาที่มีเต้านมเล็กหรือใหญ่ก็ไม่แตกต่างกัน จะขึ้นอยู่กับการกระตุ้นการสร้างน้ำนมที่ถูกวิธี ก็คือ การให้ลูกดูดกระตุ้นน้ำนมบ่อย ๆ และดูดจนเกลี้ยงเต้า นอกจากนี้ในมารดาที่มีเต้านมขนาดใหญ่ มักพบในมารดาที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน ขนาดเต้านมที่ใหญ่อาจจะมีผลทำให้การจัดท่าให้นมที่เหมาะสมยากกว่า และในมารดากลุ่มนี้อาจพบมีน้ำนมมาช้า มีภาวะแทรกซ้อนระหว่างการตั้ง ครรภ์และคลอดสูงกว่า ทำให้มีโอกาสที่จะผ่าตัดคลอดมากกว่า¹ ซึ่งจะมีผลทำให้การเริ่มต้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ทำได้ช้า จะเห็นว่า การที่ขนาดเต้านมใหญ่ไม่ได้มีข้อดีเหนือกว่าขนาดเต้านมปกติ ซึ่งการมีขนาดเต้านมที่มีความพอดีเหมาะสมสำหรับขนาดทารกของมารดาเอง จะเป็นการดีที่สุด

เอกสารอ้างอิง

1. Chang YS, Glaria AA, Davie P, Beake S, Bick D. Breastfeeding experiences and support for women who are overweight or obese: A mixed-methods systematic review. Matern Child Nutr 2020;16:e12865.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

              แม้ว่าจะมีหลักฐานสนับสนุนประโยชน์ของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวหกเดือนจากคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก แต่เมื่อมารดาได้รับอนุญาตให้กลับบ้านหลังคลอด กลับไปอยู่ในชุมชน ค่านิยม ธรรมเนียมปฏิบัติ ความเชื่อ คำแนะนำจากปู่ย่าตายาย สมาชิกในครอบครัว เพื่อน ล้วนมีผลต่อการคงการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวในช่วงหกเดือนแรก ซึ่งหากเป็นความเชื่อ ค่านิยม หรือคำแนะนำที่ผลเสีย หรือเป็นอุปสรรคต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว ตัวอย่างที่พบบ่อย ได้แก่ การให้ลูกกินน้ำล้างปาก หรือกินน้ำเพื่อลดอาการหิวหรือกระหายน้ำ มีการศึกษาพบว่า คำแนะนำที่ถูกต้องจากบุคลากรทางการแพทย์จะสามารถช่วยเพิ่มการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว¹ ดังนั้น บุคลากรทางการแพทย์หรือสถานพยาบาลควรใส่ใจหรือให้ความสำคัญกับการให้คำแนะนำของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวอย่างต่อเนื่อง

เอกสารอ้างอิง

1. Gasparin VA, Strada JKR, Moraes BA, Betti T, Pitilin EB, Santo L. Factors associated with the maintenance of exclusive breastfeeding in the late postpartum. Rev Gaucha Enferm 2020;41:e20190060.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

               ปัจจุบันการค้นหาข้อมูลต่าง ๆ มักมีการค้นหาผ่านเครื่องมือค้นหาออนไลน์ในอินเตอร์เน็ตกันมากขึ้นรวมทั้งข้อมูลในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ตั้งแต่ ประโยชน์ วิธีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ การให้นมแม่ในแต่ละมื้อ ความถี่ในการให้นมแม่ ปัญหาหัวนมและเต้านมในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ การปั๊มนม การเก็บรักษานมแม่ ประสบการณ์ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และคำถามที่พบบ่อย มารดาที่ค้นหาข้อมูลการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ออนไลน์นั้น มักจะค้นหาคำถาม ปัญหาหรือประสบการณ์ที่มารดาพบเจอ เพื่ออาศัยข้อมูลจากออนไลน์มาใช้ในการช่วยการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ หรือแก้ปัญหาในกรณีที่ปัญหาที่เกิดกับมารดามีความคล้ายคลึงกันกับประสบการณ์ที่มีข้อมูลออนไลน์¹ ข้อสำคัญคือ ข้อมูลที่มีอยู่ออนไลน์มีความหลากหลาย และระดับความน่าเชื่อถือของข้อมูลมีความแตกต่างกันมาก ตั้งแต่ข้อมูลที่ไม่เป็นจริง ข้อมูลที่มีความน่าเชื่อถือน้อยจนถึงข้อมูลที่มีความน่าเชื่อถือมาก การคัดกรองความน่าเชื่อถือของข้อมูลออนไลน์จึงเป็นสิ่งที่ควรมีการให้ความรู้แก่มารดาและครอบครัวให้มีความพร้อมในการรับความเปลี่ยนแปลงของการรับรู้ข้อมูลข่าวสารที่ควรมีการแนะนำ จากการศึกษาในระบบและการอบรมจากบุคลากรทางการแพทย์

เอกสารอ้างอิง

1. Lebron CN, St George SM, Eckembrecher DG, Alvarez LM. “Am I doing this wrong?” Breastfeeding mothers’ use of an online forum. Matern Child Nutr 2020;16:e12890.