รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? มารดาหลายคนคงมีคำถามว่า นมแม่ช่วยเรื่องภูมิคุ้มกันในลูกได้อย่างไร? ส่วนแรกที่นมแม่ได้ให้แก่ลูกคือ ภูมิคุ้มกันของมารดาที่ส่งให้โดยตรงผ่านน้ำนม ได้แก่ อิมมูโนโกลบูลินเอ ส่วนที่สองคือ การสร้างสมดุลภูมิคุ้มกันของทารกผ่านกระบวนการในลำไส้ที่ได้รับนมแม่? ซึ่งจะมีสารหลายอย่างช่วยสร้างสมดุลของแบคทีเรียพื้นฐานในลำไส้และป้องกันแบคทีเรียที่เกิดโรค เช่น โอลิโกแซคคาไรด์ กรดไขมันสายสั้น แลคโตเฟอริน เป็นต้น นอกจากนี้ ความสมดุลของภูมิคุ้มกันในลำไส้ตั้งแต่แรกเริ่ม ยังช่วยป้องกันโรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันในระยะยาวที่จะเกิดในทารก ได้แก่ หอบหืด ลำไส้อักเสบ และเบาหวานชนิดที่ 1 ได้¹ ดังนั้น คำตอบของคำถามนี้ น่าจะบ่งบอกถึง ความจริงที่ว่า ทารกที่กินแม่มีอัตราการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตที่น้อยกว่าทารกที่กินนมผสม

เอกสารอ้างอิง

1. Walker WA, Iyengar RS. Breast milk, microbiota, and intestinal immune homeostasis. Pediatr Res 2015;77:220-8.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? กาแฟหรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนปัจจุบันมีการบริโภคกันอย่างแพร่หลายและมีผู้บริโภคเพิ่มขึ้นในหลายกลุ่ม แต่ในมารดาที่ตั้งครรภ์ในระยะแรก ควรระมัดระวัง เนื่องจากมีการศึกษาถึงความสัมพันธ์ระหว่างการดื่มกาแฟหรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนกับการแท้งบุตร โดยหากดื่มปริมาณเคเฟอีนในเครื่องดื่มมากกว่า 100 มิลลิกรัมต่อวันจะเสี่ยงต่อการแท้งบุตรเพิ่มขึ้น 1.2-1.6 เท่า¹ ปริมาณคาเฟอีนในกาแฟจะมีตั้งแต่ 50-100 มิลลิกรัมต่อถ้วยขึ้นอยู่กับชนิดของกาแฟและการชง ดังนั้น มารดาสามารถดื่มกาแฟได้ แต่ในระหว่างการตั้งครรภ์ระยะแรก ไม่ควรดื่มเกินวันละ 1 ถ้วย

เอกสารอ้างอิง

1. Hahn KA, Wise LA, Rothman KJ, et al. Caffeine and caffeinated beverage consumption and risk of spontaneous abortion. Hum Reprod 2015;30:1246-55.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? การดูดนมของทารกช่วยลดความเจ็บปวดในการเจาะเลือดและฉีดวัคซีนในทารก จึงมีผู้สนใจว่า การให้ลูกดูดนมจะลดความเจ็บปวดจากแผลผ่าตัดคลอดและแผลฝีเย็บของมารดาได้หรือไม่ ซึ่งมีการศึกษาพบว่า ความเจ็บปวดแผลขณะก่อนและหลังการให้ลูกดูดนม ไม่มีความแตกต่างกัน¹ แต่พบมีอาการปวดเกร็งของมดลูกเพิ่มขึ้น ซึ่งกลไกนี้จะช่วยให้มดลูกหดรัดต่อและช่วยป้องกันการตกเลือดหลังคลอด จากข้อมูลการศึกษาน่าจะแสดงว่า การให้ลูกดูดนมหลังคลอดอาจช่วยดึงความสนใจในเรื่องความเจ็บปวดแผลขณะให้นมลูก แต่อาการปวดแผลยังเหมือนเดิม ดังนั้น การให้ยาระงับความเจ็บปวดแผลหลังคลอดแก่มารดาให้เพียงพอยังมีความจำเป็น เพื่อลดความเครียดจากการเจ็บแผล ซึ่งอาจส่งผลต่อปริมาณน้ำนมของมารดาได้

เอกสารอ้างอิง

1. Wen L, Hilton G, Carvalho B. The impact of breastfeeding on postpartum pain after vaginal and cesarean delivery. J Clin Anesth 2015;27:33-8.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ?ลานนมมีการเปลี่ยนแปลงระหว่างการตั้งครรภ์และหลังคลอด โดยมีสีคล้ำหรือเข้มขึ้น เพื่อช่วยให้ทารกมองเห็นลานนมและหัวนมชัดเจน เมื่อทารกจะคืบคลานมาหาหัวนมและลานนมเพื่อดูดนม กลิ่นที่จำเพาะของลานนมจากต่อมมอนต์โกเมอรี่ก็มีส่วนช่วยให้ทารกจดจำหัวนมและลานนมได้ นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิของลานนมที่สูงขึ้น ความเป็นกรดด่าง (pH) สูงขึ้น และความยืดหยุ่นของลานนมยังมีการเปลี่ยนแปลงที่พบได้ในวันแรกหลังคลอด¹ เพื่อการเตรียมพร้อมสำหรับการให้นมลูก ซึ่งเป็นสิ่งที่ธรรมชาติช่วยสร้างมาสำหรับมนุษย์ที่เป็นสิ่งมีชีวิตที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่

เอกสารอ้างอิง

1. Zanardo V, Straface G. The higher temperature in the areola supports the natural progression of the birth to breastfeeding continuum. PLoS One 2015;10:e0118774.

รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

? ? ? ? ? ? ? การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ช่วยลดการเกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด จากการมีการหลั่งฮอร์โมนแห่งความรักหรือออกซิโตซินที่ให้มารดามีความผูกพันกับบุตร อย่างไรก็ตาม หากมารดามีภาวะซึมเศร้าหลังคลอด จะมีความวิตกกังวลเรื่องรูปร่างของมารดาที่เปลี่ยนแปลงไป และหยุดให้นมแม่ได้เร็ว¹ ดังนั้นบุคลากรทางการแพทย์ ควรสนับสนุนให้สามีและครอบครัวช่วยกันประคับประคองการเปลี่ยนแปลงที่มีมากมายของมารดาหลังคลอด อันจะทำให้มารดาผ่านประสบการณ์การคลอดและการเลี้ยงลูกหลังคลอดไปด้วยดี การเกิดวิกฤตการณ์ซึมเศร้าหลังคลอดลดลง การหยุดเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เร็วก็ลดลงด้วย ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในระยะยาวต่อมารดาและทารก

เอกสารอ้างอิง

1. Zanardo V, Volpe F, Giustardi A, Canella A, Straface G, Soldera G. Body image in breastfeeding women with depressive symptoms: a prospective study. J Matern Fetal Neonatal Med 2015:1-5.