ผศ.พญ.มินา โครานา

??????????? การติดเชื้อผ่านนมแม่ที่มีการรายงาน ได้แก่ HIV HTLV I และ Cytomegalovirus (CMV)

Cytomegalovirus กับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

??????????? CMV เป็น human herpes virus 5 สามารถมีการติดเชื้อจากการสัมผัสกับสารคัดหลั่งที่มีเชื้อ การติดเชื้อจากแม่สู่ลูก และสามารถติดต่อผ่านการกินนมแม่ได้ การติดต่อผ่านการกินนมแม่นั้นจะพบอุบัติการณ์ตามผลการตรวจการได้รับเชื้อ CMV ในประเทศไทย มีรายงานการตรวจพบการติดเชื้อของมารดาจากผลเลือดราวร้อยละ 90

? ? ? ? ? อาการและอาการแสดงของทารกที่ติดเชื้อ CMV ตั้งแต่อยู่ในครรภ์ อาจพบภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ ตับม้ามโต ตับอักเสบ จุดจ้ำเลือด ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ การพบหินปูนในกะโหลกศีรษะ (intracranial calcification) ภาวะศีรษะทารกเล็ก (microcephaly) การอักเสบของจอประสาทตา (chorioretinitis) การสูญเสียการได้ยิน และมีพัฒนาการทางด้าน psychomotor

? ? ? ? ? ?หากเป็นการติดเชื้อ CMV หลังคลอด การตรวจพบเชื้อต้องไม่ก่อน 2 สัปดาห์หลังการคลอด โดยทารกอาจมีอาการใน 3 ลักษณะ

• ไม่มีอาการ
• มีอาการแสดงที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อ CMV ได้แก่ มีอาการหรืออาการแสดงของโรคตับ ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวต่ำ มีเอนไซม์ของตับเพิ่มขึ้น มีภาวะตัวเหลือง ปอดอักเสบ และมี atypical necrotizing enterocolitis
• มีอาการคล้ายการติดเชื้อในกระแสเลือด (sepsis-like symptoms หรือ SLS) พบในทารกบางรายมักสัมพันธ์กับทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อยหรือทารกคลอดก่อนกำหนด อาการที่พบ ได้แก่ การหยุดหายใจ หัวใจเต้นช้า ซีด ตับม้ามโต ลำไส้โป่งพอง (distending bowels) ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวต่ำ และมีเอนไซม์ของตับเพิ่มขึ้น ซึ่งในทารกที่มีอาการรุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้

? ? ? ? ? ? ?การติดเชื้อ CMV หลังคลอดนั้น มักไม่พบในทารกที่คลอดครบกำหนด เนื่องจากจะมีการผ่านของภูมิคุ้มกันจากมารดาที่จะช่วยป้องกันการติดเชื้อได้ แต่จะพบในทารกที่น้ำหนักตัวน้อยกว่า 1500 กรัม หรือทารกที่คลอดก่อนกำหนด คือ อายุครรภ์น้อยกว่า 32 สัปดาห์ จากข้อมูลของสหรัฐอเมริกา พบในกลุ่มที่ได้รับเชื้อและไม่มีอาการร้อยละ 6.5 ทารกมีแสดงอาการติดเชื้อของ CMV พบร้อยละ 3.4 และทารกที่มีอาการคล้ายการติดเชื้อในกระแสเลือดร้อยละ 1.4 ส่วนใหญ่ทารกที่ติดเชื้อ CMV จะหายได้เอง ไม่จำเป็นต้องใช้ยาต้านไวรัส แต่ในทารกกลุ่มที่มีอาการรุนแรง ได้แก่ อาการคล้ายการติดเชื้อในกระแสเลือด มีรายงานว่า การใช้ยาต้านไวรัส Ganciclovir ได้ประโยชน์

Varicella กับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

? ? ? ? ? การติดเชื้อ varicella จะห้ามเฉพาะในมารดาที่มีรอยโรคที่เต้านมขณะให้นมบุตรเท่านั้น เชื้อจะไม่ผ่านน้ำนม แต่จะติดต่อผ่านรอยโรคที่เต้านม ดังนั้น การปั๊มนมและให้นมบุตรยังสามารถทำได้ แต่การให้นมจากเต้าต้องรอให้รอยโรคแห้งหรือหายก่อน

ที่มาจาก การบรรยายและหนังสือประกอบการประชุมวิชาการนมแม่แห่งชาติครั้งที่ 6 ในวันที่ 8-10 พฤศจิกายน 2560 ณ โรงแรมมณเฑียร ริเวอร์ไซด์