รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????????? หลังคลอดสตรีควรคุมกำเนิดเพื่อลดการตั้งครรภ์ที่ไม่ได้ตั้งใจหรือขาดการวางแผน ซึ่งการตั้งครรภ์โดยไม่ได้ตั้งใจมีผลเสียและเพิ่มภาวะแทรกซ้อนที่จะเกิดขึ้นระหว่างการตั้งครรภ์และคลอดได้¹ ดังนั้นบุคลากรทางการแพทย์จำเป็นต้องมีความรู้ความเข้าใจในวิธีการคุมกำเนิดแต่ละวิธีและผลกระทบต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยทั่วไป หากสตรีตั้งใจที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวหกเดือน การให้ลูกกินนมแม่ก็เป็นวิธีหนึ่งในการคุมกำเนิดได้ แต่ต้องยึดหลักว่าใช้ในช่วงหกเดือนแรกหลังคลอดเท่านั้นร่วมกับมารดาต้องให้ลูกกินนมแม่อย่างเดียวสม่ำเสมอ และมารดาต้องยังไม่มีประจำเดือนมาด้วย ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดจะสูง สำหรับมารดาที่มีข้อจำกัด การเลือกใช้การคุมกำเนิดโดยวิธีที่ไม่ใช้ฮอร์โมนก็เป็นทางเลือกหนึ่งที่ไม่กระทบต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ได้แก่ การให้สามีใช้ถุงยางอนามัย การใส่ห่วงคุมกำเนิด แต่หากจำเป็นต้องใช้ยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมน การเลือกใช้ยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนอย่างเดียวควรเป็นทางเลือกในลำดับก่อนที่จะเลือกใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมที่มีฮอร์โมนทั้งเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน โดยยาที่ใช้คุมกำเนิดชนิดที่มีฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนอย่างเดียว ได้แก่ ยาคุมกำเนิดที่ใช้ระหว่างการให้นมบุตร ซึ่งยี่ห้อที่มีอยู่ในท้องตลาด คือ Exluton และ Cerazette หรืออาจใช้ยาฉีดคุมกำเนิดหรือยาฝังคุมกำเนิดก็สามารถเลือกได้ แล้วแต่ความชอบของมารดาแต่ละราย โดยทางเลือกสุดท้าย คือ การกินยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม ซึ่งหากต้องการคุมกำเนิดโดยใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแล้ว ควรหลีกเลี่ยงการใช้ในช่วงหกสัปดาห์แรกหลังคลอด ซึ่งอาจจะส่งผลกระทบทำให้ปริมาณน้ำนมได้ เอกสารอ้างอิง

1. Sridhar A, Salcedo J. Optimizing maternal and neonatal outcomes with postpartum contraception: impact on breastfeeding and birth spacing. Matern Health Neonatol Perinatol 2017;3:1.