รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์
? ? ? ? ? ? ? ในระหว่างฝากครรภ์ควรมีการตรวจเต้านมและหัวนมเพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โดยทั่วไปแล้วแม้ว่าเต้านมของมารดาจะมีความแตกต่างกันในขนาด ความยาวของหัวนม และความกว้างของลานนม แต่มารดาส่วนใหญ่สามารถให้ลูกกินนมแม่ได้ หากมารดากังวลว่าเต้านมหรือหัวนมจะเหมาะสมสำหรับการให้นมแม่หรือไม่? บุคลากรทางการแพทย์ควรตรวจเต้านมและหัวนมพร้อมให้ความมั่นใจกับมารดาถึงขั้นตอนการดูแลและส่งเสริมให้มารดาให้นมลูกได้
องค์การอนามัยโลกไม่แนะนำในเรื่องการตรวจความยาวหัวนมในระหว่างการฝากครรภ์เนื่องจากการตัดสินว่ามารดามีความยาวหัวนมสั้นอาจลดความเชื่อมั่นของมารดาในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และความยาวของหัวนมมารดาสามารถเพิ่มขึ้นได้ระหว่างการเริ่มตั้งครรภ์จนถึงใกล้คลอดประมาณ 2 มิลลิเมตร1 ร่วมกับในการดูดนมทารกจะอ้าปากอมหัวนมและลานนมซึ่งลานนมที่นุ่มจะยืดยาวเข้าไปในปากทารก ทำให้ทารกสามารถดูดนมแม่จากเต้าได้แม้จะมีหัวนมที่สั้น แต่ในประเทศไทยยังมีการตรวจประเมินเต้านมและความยาวหัวนมในขั้นตอนมาตรฐานของการฝากครรภ์ของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งมีการศึกษาการใช้ปทุมแก้วใส่ในช่วงระหว่างตั้งครรภ์ในมารดาที่มีหัวนมสั้นกว่า 7 มิลลิเมตรจะทำให้ความยาวหัวนมเพิ่มขึ้นได้โดยมีความปลอดภัยและมีอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สูงขึ้น2 และหากหัวนมมารดาในระยะหลังคลอดมากกว่า 7 มิลลิเมตรจะประสบความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มากกว่า3 ดังนั้นการตรวจเต้านมและหัวนมทำได้ในระหว่างการฝากครรภ์ แต่ไม่ควรตัดสินมารดาว่ามารดามีปัญหาหรือความผิดปกติของหัวนม ควรให้ความเห็นว่ามารดาอาจสามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ แต่จะมีโอกาสสำเร็จสูงขึ้นหากมีการเตรียมตัวและการปฏิบัติที่เหมาะสมหากพบมารดาที่มีหัวนมสั้นหรือหัวนมบอด
สำหรับการปฏิบัติโดยการทำให้หัวนมแข็งและตั้งขึ้นโดยการใช้ผู้เช็ดตัวถูหรือการใช้แอลกอฮอล์ทาหัวนมหรือการดึงหัวนมขึ้นไม่มีความจำเป็น เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลถึงประโยชน์ที่เป็นหลักฐานเชิงประจักษ์และอาจจะเกิดบาดแผลหรือความเสียหายต่อกล้ามเนื้อเล็กๆ ที่จะส่งผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
นอกจากนี้ การตรวจเต้านมระหว่างการตั้งครรภ์จะมีประโยชน์ หากใช้ในกรณี ตรวจดูการเปลี่ยนแปลงของเต้านมในเรื่องขนาด? การเพิ่มขึ้นของเลือดที่ไปเลี้ยงเต้านม ตรวจดูว่ามีการบาดเจ็บหรือก้อนที่เต้านม และตรวจดูว่ามารดาเคยมีการผ่าตัดเต้านมหรือการผ่าตัดบริเวณหน้าอกมาก่อนหรือไม่ เนื่องจากมีการผ่าตัดเต้านมบางอย่างอาจทำลายท่อน้ำนมซึ่งมีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้
หนังสืออ้างอิง
1.???????????? Thanaboonyawat I, Chanprapaph P, Lattalapkul J, Rongluen S. Pilot study of normal development of nipples during pregnancy. J Hum Lact 2013;29:480-3.
2.???????????? Chanprapaph P, Luttarapakul J, Siribariruck S, Boonyawanichkul S. Outcome of non-protractile nipple correction with breast cups in pregnant women: a randomized controlled trial. Breastfeed Med 2013;8:408-12.
3.???????????? Puapornpong P, Raungrongmorakot K, Paritakul P, Ketsuwan S, Wongin S. Nipple length and its relation to success in breastfeeding. J Med Assoc Thai 2013;96 Suppl 1:S1-4.