รศ.นพ.ภาวิน พัวพรพงษ์

??????????? กลุ่มของโปรตีนในน้ำนมจะแบ่งเป็นชนิดเวย์ (whey) เคซีน (casein) โปรตีนที่จำเพาะและเปปไตด์ (peptide)^1,2 โปรตีนส่วนใหญ่จะเป็นเคซีน อัลฟาแลคตาบูมิน แลคโตเฟอริน secretory IgA ไลโซไซม์ (lysozyme) และอัลบูมิน³ นอกจากนี้ยังมีสารประกอบที่มีไนโตเจนที่ไม่ใช่โปรตีน ได้แก่ ยูเรีย ยูริคแอซิด (uric acid) คีเอทีน (creatine) คีเอตินิน (creatinine) ซึ่งจะเป็นสัดส่วนของไนโตรเจนในน้ำนมร้อยละ 25 ความเข้มข้นของโปรตีนไม่ขึ้นกับการรับประทานอาหารของมารดา แต่ขึ้นกับดัชนีมวลกายและปริมาณน้ำนม⁴

ไขมันในน้ำนมส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปของกรดไขมัน palmitic และ oleic น้ำนมขณะเริ่มให้นมจะเรียกน้ำนมส่วนหน้า (foremilk) จะมีความเข้มข้นของปริมาณไขมันน้อยกว่าน้ำนมส่วนหลัง (hindmilk) ซึ่งเป็นน้ำนมเมื่อให้นมใกล้จะเสร็จ 2-3 เท่า⁵ และปริมาณไขมันในนมแม่ขณะที่ให้นมลูกในช่วงกลางคืนและตอนเช้าจะต่ำกว่าขณะที่ให้นมลูกในช่วงกลางวันและตอนเย็น⁶ นอกจากนี้ยังพบความสัมพันธ์ของปริมาณไขมันในน้ำนมกับการรับประทานโปรตีนของมารดาร้อยละ 25⁴ ปริมาณน้ำนมสัมพันธ์กับการรับประทานอาหารของมารดาด้วยโดยเฉพาะกรดไขมันที่ไม่อิ่มตัวที่มีโมเลกุลยาว (long-chain polyunsaturated fatty acid) ซึ่งได้แก่ โอเมก้า-6 โอเมก้า-3 และ docosahexaenoic acid (DHA) พบอาหารในอเมริกาเหนือมีระดับ DHA ต่ำจึงมีข้อแนะนำให้มารดาการรับประทาน DHA เสริมระหว่างให้นมลูก^7-9

น้ำตาลในนมแม่ส่วนใหญ่จะเป็น disaccharide lactose ระดับความเข้มข้นของน้ำตาลในนมแม่ค่อนข้างจะไม่เปลี่ยนแปลง แต่อาจจะสูงขึ้นในมารดาที่มีน้ำนมปริมาณมาก⁴ และพบโอลิโกแซคคาไรด์ร้อยละ 1 ในแม่

 

หนังสืออ้างอิง

1.??????????? Liao Y, Alvarado R, Phinney B, Lonnerdal B. Proteomic characterization of human milk whey proteins during a twelve-month lactation period. J Proteome Res 2011;10:1746-54.

2.??????????? Gao X, McMahon RJ, Woo JG, Davidson BS, Morrow AL, Zhang Q. Temporal changes in milk proteomes reveal developing milk functions. J Proteome Res 2012;11:3897-907.

3.??????????? Lonnerdal B. Human milk proteins: key components for the biological activity of human milk. Adv Exp Med Biol 2004;554:11-25.

4.??????????? Nommsen LA, Lovelady CA, Heinig MJ, Lonnerdal B, Dewey KG. Determinants of energy, protein, lipid, and lactose concentrations in human milk during the first 12 mo of lactation: the DARLING Study. Am J Clin Nutr 1991;53:457-65.

5.??????????? Saarela T, Kokkonen J, Koivisto M. Macronutrient and energy contents of human milk fractions during the first six months of lactation. Acta Paediatr 2005;94:1176-81.

6.??????????? Kent JC, Mitoulas LR, Cregan MD, Ramsay DT, Doherty DA, Hartmann PE. Volume and frequency of breastfeedings and fat content of breast milk throughout the day. Pediatrics 2006;117:e387-95.

7.??????????? Valentine CJ, Morrow G, Fernandez S, et al. Docosahexaenoic Acid and Amino Acid Contents in Pasteurized Donor Milk are Low for Preterm Infants. J Pediatr 2010;157:906-10.

8.??????????? Valentine CJ, Morrow G, Pennell M, et al. Randomized controlled trial of docosahexaenoic acid supplementation in midwestern U.S. Human milk donors. Breastfeed Med 2013;8:86-91.

9.??????????? Martin MA, Lassek WD, Gaulin SJ, et al. Fatty acid composition in the mature milk of Bolivian forager-horticulturalists: controlled comparisons with a US sample. Matern Child Nutr 2012;8:404-18.